آیا مستند تاریخی حمله و تهدید به سوزاندن خانه حضرت زهرا(س) وجود دارد؟

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغانمتن زیر نقل ازی از سخنرانی سعید طاووسی مسرور پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع و از اعضای هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی است که می خوانید:

بر اساس نقل از منابع تاریخی شیعه و سنی از جمله ارشاد مفید، طبقات بن سعد و صحیح مسلم، حضرت زهرا سلام الله علیها در کنار بالین پیامبر صلی الله علیه و آله گریه می کرد. درود، هنگامی که پیامبر او را صدا زد و به او خبر داد که گریه حضرت زهرا را به لبخند تبدیل کرد: تو اولین کسی هستی که به من ملحق می شوی و جدایی طولانی نخواهد بود

گریه زیاد

1- این گریه ها معمولی نبود و مانند گریه هایی بود که یک دختر معمولاً هنگام جدایی از پدرش گریه می کند. بلکه نمادین و رسانه ای بود. تا مردم مطلع شوند؛ لذا مردم به امیرالمومنین علی (علیه السلام) شکایت کردند که تحمل ما از این گریه ها تمام شد و به فاطمه بگو یا صبح یا شب گریه کن. در این زمینه از امام صادق (علیه السلام) در کتاب امالی صدوق نقل شده است: «پنج نفر بسیار گریستند: آدم، یعقوب، یوسف و فاطمه دختر محمد و علی بن الحسین. اما فاطمه آنقدر برای رسول خدا گریه کرد که مردم مدینه ناراحت شدند و به حضرتش گفتند بس که گریه کردی. پس از این تذکر، فاطمه از مدینه بیرون می‌رفت و در قبرستان شهر هر چقدر می‌خواست گریه می‌کرد و برمی‌گشت. به فرموده حضرت امیر بزرگترین مصیبت بر اثر قطع وحی بود. همچنین آمده است تا به خاطر حوادث بعد از پیامبر و ظلم هایی که بر حضرت امیر وارد شد، بجنگد و مردم را آگاه کند.

زیارت احد و شکایت از غیبت مردان واقعی

2- زیارت احد هر دوشنبه و پنجشنبه; این عمل هم نمادین بود و پیام حضرت زهرا این بود که مردها هستند که در خاک خوابیده اند و حالا مردی نیست. مخصوصاً حضرت زهرا بر سر قبر حمزه گریه می کرد. وقتی علت را جویا شدند، به مسئله غدیر و وفای نکردن به عهد صحابه اشاره کردند.

همراهی با حضرت علی در درب خانه انصار و مهاجرین

3- به اتفاق حضرت امیر به خانه های مهاجرین و انصار رفتند و از آنان خواستند از حقوق علی دفاع کنند. حضرت فاطمه در این دیدارها به دستورات پیامبر در خصوص حق اهل بیت و خدمات حضرت امیر در عصر پیامبر(ص) اشاره کردند. در مقابل این اشارات، صحابه گفتند که ما اکنون با دیگری بیعت کرده ایم و کاری بر ما باقی نمانده است. در اینجا این سؤال مطرح می شود که آیا در غدیر برای حضرت علی بیعت گرفته نشد؟ در پاسخ می گوییم دو حالت است: الف) در غدیر فقط از طرف پیامبر اعلام ولایت شد و صحابه به حضرت امیر تبریک گفتند و بیعت نشد. ب) اگر در غدیر بیعت می شد، لازم بود بعد از شهادت پیامبر این بیعت تجدید شود.

طاوسی مسرور گفت: تمامی این اقدامات قبل از حمله به منزل وی انجام شده است. این حمله بین 30 تا 50 روز پس از شهادت پیامبر اتفاق افتاد. آقای یوسفی غروی در مقاله ای با استناد به بازگشت ارتش اسامه نتیجه می گیرد که حمله پس از بازگشت ارتش به مدینه رخ داده است. به نظر من طبق قرائن حدود 30 روز بعد از شهادت حضرت، حمله به منزل ایشان صورت گرفت. به هر حال اقدامات ذکر شده در زمانی انجام شد که حضرت فاطمه مشکل جسمی نداشت.

ایراد خطبه فدک / زیارت هاشمی رفسنجانی از مسجد فاطمه فدک

4- اختلاف خطبه فدکیه; پس از گذشت 10 روز از شهادت پیامبر، فدک از حضرت فاطمه (س) گرفته شد و توسط حاکمان وقت غصب شد. فدک از جمله اموالی بود که بدون جنگ به مسلمانان تسلیم شده بود و صاحب آن پیامبر بود. پیامبر این باغ را در زمان حیات خود به حضرت فاطمه بخشید. شواهدی وجود دارد که از سال هفتم تا یازدهم حضرت فاطمه (س) به فدک رفتند و در آنجا کارگر داشتند. در سفری که مرحوم هاشمی رفسنجانی به فدک داشت، از مسجدی در فدک به نام حضرت فاطمه (س) دیدن کرد که به این نام بود که حضرت فاطمه برای قیام فدک در آن مسجد نماز می خواند.

حجت شرعی حضرت زهرا برای ابوبکر

پس از غصب فدک، حضرت زهرا مدعی مالکیت شد و به حاکم وقت اعتراض کرد. حاکم تقاضای شهادت کرد. ام ایمن و حضرت علی را شاهد معرفی کردند. حکیم شهادت ام ایمن را نپذیرفت چون او زن است و دو زن باید شهادت دهند. حضرت زهرا فرمودند: شهادت دو زن در امور جنایی و شرافتی لازم است نه در امور اقتصادی. شهادت حضرت امیر را نپذیرفتند و این ضرب المثل را نقل کردند: به روباه گفتند گواه تو کیست؟ بعد این نکته مطرح شد که اگر فدک هم به من داده نشود، ارث من است. ابوبکر در پاسخ گفت که پیامبر فرمودند پیامبران میراثی به جا نمی گذارند. حضرت زهرا در پاسخ به آیات قرآن اشاره کردند و فرمودند مگر حضرت سلیمان از داوود ارث نبرد؟

طاوسی مسرور درباره این خطبه گفت: خطبه فدکیه خطبه معروفی در میان خاندان اهل بیت بود. حتی یکی از باطن های این خطبه به حضرت زینب (سلام الله علیها) می رسد. البته این خطبه در منابع غیر شیعه مانند سخنان ابن تفور نیز آمده است. حضرت زهرا در این خطبه انصار را می ستاید و از آنان می خواهد که به کمک او بیایند و نگذارند حقشان ضایع شود. خطبه فدکیه خطبه ای خواندنی و آموزنده است. مرحوم دکتر سید جعفر شهیدی ترجمه ای از آن ارائه کرده است; همانطور که خطبه اصلی در زبان عربی نیز مسجد است.

طاووسی پس از ذکر این اقدامات، در قسمت دوم سخنان خود، حادثه حمله به خانه حضرت فاطمه (س) را بر اساس منابع اهل سنت و منابع زیدیه و شیعه اثنی عشری مطرح کرد و گفت: معمولاً می گویند که اینها فقط روایات شیعه است و لذا حمله را انکار می کنند. در حالی که مجموعه ای از اطلاعات از منابع مختلف با کنار هم قرار گرفتن معنادار می شود و دیگر نمی توان آن را انکار کرد. شکی نیست که خانه حضرت زهرا(س) مورد حمله قرار گرفته و تهدید به آتش زدن شده است. آنچه مورد اختلاف است آتش سوزی منزل وی و مجروحیت وی در این حادثه است.

شواهد زیادی بر این جریان وجود دارد; در انساب الاشراف بیلزاری و عقد الفرید بن عبد ربه عندلسی آمده است که مهاجمان گفتند: یا بیعت کن یا خانه را با اهلش می سوزانیم. حضرت زهرا از عمر می پرسد می خواهی خانه مرا بسوزانی؟ عمر گفت: بله. در السقیفه و فدک جوهری نیز چنین مضمونی دیده می شود. علت این حمله چه بود؟ زیرا عده ای از صحابه و بنی هاشم از جمله زبیر در آنجا نشسته بودند.

فرق خانه اول و دوم حضرت زهرا (س) / خانه اول مدفن حضرت است.

در اینجا شاید بتوان گفت خانه حضرت زهرا کوچک بود و گنجایش این جمعیت را نداشت. در جواب آمده است که حضرت زهرا دو خانه داشت: یکی در کنار خانه رسول خدا که خانه کوچکی بود و در زمان حیات رسول خدا در آنجا زندگی می کرد و دیگری خانه ای نزدیک بود. بقیع که یکی از انصار آن را به حضرت امیر هدیه کرده بود و خانه بزرگتری بود و ظاهراً حمله مربوط به این خانه است. محل دفن حضرت زهرا که گفتند در خانه خودش بود یعنی خانه اول و محل سکونت حضرت امیر و فرزندانش بعد از شهادت حضرت زهرا(س) خانه دوم بود نه خانه اول.

یک داوطلب دکتری تاریخ اسلام از دانشگاه تهران افزود: در منابع معتبر تاریخی حتی فهرستی از مهاجمان ذکر شده است. در کتاب الامامه و السیاسه که متنی قدیمی و متعلق به اهل سنت است (انتساب آن به ابن قتیبه دینوری مردود است) آمده است که فاطمه در این خانه است! عمر گفت: حتی اگر در این خانه باشد.

اظهار پشیمانی ابوبکر از رفتار فاطمه در هنگام مرگ

مطلب دیگری که در منابع اهل سنت تصریح شده، اظهار پشیمانی ابوبکر از سه عمل خود در هنگام مرگ است که یکی از آنها این بود: «ای کاش خانه فاطمه را کشف نمی کردم و به زور وارد خانه فاطمه نمی شدم». در این نقل قول فراتر از تهدید ذکر شده است.

طاوسی مسرور گفت: متأسفانه برخی از اهل سنت از جمله ابن تیمیه این حمله را توجیه کرده و گفته اند: در آن خانه اموالی متعلق به پیامبر بود که باید به بیت المال بازگردانده می شد! یعنی برخی اهل بیت را متهم به دزدی کرده اند.

سپس به منابع شیعه اشاره کرد و گفت: سید مرتضی در قرن پنجم هجری گفته است که خبر آتش زدن خانه فاطمه را فقط ما شیعیان نقل از نکرده ایم. شیخ طوسی مدعی اجماع شیعیان بر ضرب و شتم حضرت فاطمه و سقط جنین آن حضرت شده است. عبدالجلیل قزوینی رازی این واقعه را در قرن ششم نقل کرده و راست می گوید مقدسی متوفی 355 هجری قمری می گوید که شیعیان معتقدند محسن فرزند فاطمه سقط شده است. جزئیات این واقعه در کتاب «تفیق الامامه» تألیف یحیی الهادی الحق که زیدی بوده و در قرن سوم هجری می زیسته نیز آمده است. در میان آنها خالد بن ولید به پهلوی حضرت زهرا زد.

ابن ابی الحدید، از علمای اهل سنت معتزلی، هنگامی که از استاد خود در مورد صحت ادعای شیعه پرسید، استادش این ماجرا را نه تایید کرد و نه رد کرد و نگفت که شیعه دروغ گفته است.

طاووسی مسرور در قسمت پایانی سخنان خود به اتفاقات رخ داده در بستری شدن حضرت زهرا(س) پرداخت و گفت: علت بستری شدن حضرت زهرا(س) سقط جنین ایشان بوده و ایشان بین 40 تا 45 روز بستری بودند و من شاهد شهادت ایشان در سال 75 بودم. چند روز بعد از شهادتش پیغمبر من نمی دانم 95 روز است.

وساطت حضرت علی برای دیدار شیخین با فاطمه

یکی از وقایع این دوره زیارت شیوخ به ایشان است که به اصرار حضرت امیر صورت گرفت و حضرت امیر واسطه شد تا آن دو نفر برای ملاقات بیایند. در این دیدار حضرت زهرا با استناد به روایت پیامبر که ناراحتی حضرت زهرا موجب ناراحتی پیامبر می شود از این دو نفر ابراز ناراحتی کردند. در طبقات بن سعد آمده است که حضرت زهرا ابوبکر و عمر را حلال کرد; در حالی که در بسیاری از منابع آمده است که حضرت زهرا(س) آنها را رها نکرد و تا آخر عمر با آنها صحبت نکرد و از آنها راضی نبود. برای نمونه می توان به احادیث صحیح بخاری و صحیح مسلم اشاره کرد.

اتفاق دیگری که در زمان بستری شدن ایشان در بیمارستان رخ داد، عیادت زنان مهاجر و انصار از ایشان است که در آن حضرت، خطبه ای را که ابن طفور ذکر کرده و دکتر شهیدی آن را ترجمه کرده است، خواند. خطبه با این عبارات آغاز می شود: به خدا سوگند از دنیای شما بیزارم، از مردان شما عصبانی و ناراضی هستم. بعد از اندازه گیری ردشون کردم و بعد از امتحان کردن ازشون خسته شدم.

سه فرمان حضرت زهرا/ ازدواج و دفن پنهانی علی

پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع پایان سخنان خود را به وصایای حضرت زهرا(س) اختصاص داد و گفت: ایشان برای بعد از وفات خود وصیت کردند که برخی از آنها شخصی بود; مثل اینکه وصیت کردند که حضرت امیر بعد از وفات ازدواج کنند و وصیت کردند که جنازه او را در تابوت بگذارند و مردها این جنازه را نبینند; اما مهمترین وصیت او این بود که مراسم تجهیز و تشییع جنازه او شبانه انجام شود و ابوبکر و عمر در این مراسم شرکت نکنند.

نقل از از: محمدجواد محمد حسینی