آیت الله هادوی: در تبلیغ دین باید با مخالفان به گونه ای برخورد کرد که احساس همدلی کنند.

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، آیت الله مهدی هادوی تهرانی; استاد حوزه علمیه 26 آذرماه در ادامه سلسله جلسات تفسیر مدرسه آیت الله العظمی گلپایگانی قم به تفسیر سوره مبارکه عنکبوت پرداخت و گفت: در سوره مبارکه عنکبوت پس از اشاره به نسل های گذشته و احوال آنان. خداوند خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: چه چیزی از کتاب دعا بر تو نازل شد؟ تنها نماز برای فحشاء و کفر و یاد خدای بزرگ است و خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است. قرآنی که بر تو نازل شده و دعای پدر به معنای دو وسیله برای ماندن در راه است: تلاوت و عمل به قرآن و نماز. وی درباره فواید نماز نیز گفت: انّا الصلاة فقط مانع از فحاشی و کفر و ذکر خدای بزرگ می شود. پس از آن فرمود: و با اهل کتاب جز با نیکوکاران جز کسانی که به آنها ستم کردند مجادله نکنید و به آنچه نازل شده آمین بگویید. برای ما و شما و ما و شما یکی است و ما مسلمانیم. یعنی با اهل کتاب مجادله نکنید.

به نقل از ایکنا، وی افزود: علامه طباطبایی در ذیل این آیه مطلبی فرمودند که نشان می دهد درباره اتل ما وحی می کند، تلاوت قرآن تنها به معنای خواندن قرآن نیست، بلکه به معنای هدایت مردم به راه راست و تبلیغ است. دین با قرآن کن; از نظر آنها، چون پیامبر (ص) به موعظه با قرآن دستور داده شد، در آیه بعد فرمودند با اهل کتاب مجادله نکنید. اهل کتاب مسلماً مسیحیان و یهودیان هستند، اما در مورد اینکه آیا زرتشتیان و صابئین اهل کتاب هستند یا خیر نیز بحث وجود دارد و من ثابت کردم که صابئین که در جنوب کشور هستند اهل کتاب هستند. پس این چهار گروه اهل کتاب هستند.

معلم درس خارج از مدرسه گفت: البته ادامه داد که مناظره باید به بهترین شکل انجام شود، یعنی تند نباشی و گفتارت نرم و مهربان باشد، مثل قرآن. گفت: ای پیامبر، اگر نرم زبان نبودی، همه مردم از تو متفرق می شدند. پس برهان خوب یعنی بدون کنایه که گاهی کنایه، بیانی و گاهی رفتاری است.

آیت الله هادوی تهرانی با بیان اینکه در تبلیغ دین باید به گونه ای به حریف نزدیک شد که حس همزبانی و همدلی پیدا کند، اظهار داشت: در ادامه باز هم با تفسیر; جز ستمگران، ستمگران را از منازعه بیرون آورده است. بعضی ها طوری هستند که هر چه کوتاه بیاییم بیشتر عصبانی می شوند پس انسان باید نسبت به افراد متواضع متواضع باشد و با متکبران رفتاری متکبرانه داشته باشد تا دست از این رفتار زشت بردارند.

استاد درس خارج حوزه با بیان اینکه خداوند فرمود اگر دیدید اهل کتاب نرمخو هستند و قابل هدایت هستند با آنها بجنگید اما اگر ظالم و ظالم هستند آنها را رها کنید، افزود: می گویند: ما به آنچه بر ما و شما نازل شده ایمان داریم زیرا به دین واقعی موسی و عیسی ایمان داریم و مخالفت ما با محتوای تحریف شده ادیان است. سپس به آنها بگو خدای ما و شما یکی است و ما تسلیم خدای یکتا هستیم.

دیپلماسی بین ادیان قرآن

هادوی تهرانی تصریح کرد: تاکید این آیات استفاده از اشتراکات بین دینی است و این سبک در دیپلماسی کاملا قابل قبول است، یعنی اگر قرار است با کشوری که با آن اختلاف داریم گفت و گو کنیم، ابتدا باید گفت و گو کنیم. در مورد مشترکات صحبت کنید و آنها را تعریف کنید و سپس زیر آن. شکایت خود را مطرح کنید به همین دلیل امام صادق (علیه السلام) به برخی از اصحاب اجازه مناظره با دیگران داد، اما به برخی دیگر اجازه مناظره را نداد.

آیت الله هادوی تهرانی با بیان اینکه برخی افراد بدون پشتوانه علمی شروع به پاسخگویی به نظرات دیگران می کنند، تصریح کرد: برخی افراد اگرچه خوب هستند و دغدغه دفاع از دین و اعتقادات را دارند اما نباید از توان علمی و کلامی و فن مناظره بی بهره باشند. و وارد بحث در این عرصه شوید. البته مراد فقط از توانایی علمی صحبت نمی کند، بلکه تکنیک مناظره و گفتگو از دانش این اثر مهمتر است.

مدرس درس خارج حوزه علمیه قم افزود: نکته دیگری که در این بحث باید به آن اشاره شود آیه شریفه «فابما رحمتینی من الله لنت لا هوم. ولو کنتا فازا غالیض القلب لاینفضوا من حولیک» است. «که خداوند بر نرمی با مردم و مشورت با مردم تأکید کرده است، هرچند خداوند می داند که پیامبر نیازی به مشورت با دیگران ندارد، و وقتی تصمیم بگیر به خدا توکل کن

شفقت پیامبر (ص) برای انسانها

وی افزود: قرآن در دو جا سوره کهف آیه 6 فرموده است: «فلاعلک بخای نفسک علی اطهارهم اگر به این حدیث ایمان نداشته باشند». خودت را می کشی تا دیگران را راهنمایی کنی یا باز هم در سوره شعرا تاکید کرد و این نشان می دهد که پیامبر (ص) حتی نسبت به کفار و مشرکان هم بسیار دلسوز بوده است یعنی شادی آنها را در دل دوست داشته و به خاطر اینها که نمی فهمند و در قیامت گرفتار می شوند، مانند پدر و مادری که خیرخواه فرزندان خود هستند، غمگین بودند. احساس شفقت پیامبر(ص) از مؤمنان و حتی برای کافران فراتر رفت. آنقدر دلسوز بود که خدا گفت این همه دلسوزی لازم نیست که خودت را نابود کنی.

استاد حوزه علمیه گفت: وقتی انسان می تواند با مخالفان عقیدتی اعم از مخالفان دینی و مذهبی بحث کند، با آنها همدردی می کند و خیرخواه آنهاست و از این که آنها نمی فهمند ناراحت می شود، نه اینکه قصدش از استدلال تخریب دیگری باشد یا اینکه او را شکست دهد هدف از تغییر افراد رسیدن به سعادت است و اگر کسی با مخالفان عقیدتی لجاجت نداشته باشد، می تواند بحث کند.

وی تاکید کرد: رفتار انسان نیاز به زمینه روحی و روانی دارد و فردی در صورتی که زمینه اخلاقی لازم از جمله دلسوزی به طرف مقابل را داشته باشد می تواند آهسته صحبت کند و بحث کند وگرنه گرفتار عصبانیت، توهین و کنایه می شود. به همین دلیل، گاهی صبر و بردباری پیامبر(ص) نسبت به دیگران غیر قابل تصور و غیر قابل باور است; گاهی عده ای با گستاخی پیامبر را صدا می زدند و در کنار او می نشستند و ایشان این همه ناملایمات را تحمل می کردند.

وی افزود: پیامبر هر روز از مسیری عبور می کرد و شخصی شکمبه و زباله گوسفندی را روی او می ریخت تا اینکه روزی پیامبر(ص) دید که این شخص در آن روز زباله نمی اندازد. از مردم پرسیدند این دوست ما کجاست؟ تعبیر رفیق خیلی جالب است چون اگر ما بودیم او را فحش می دادیم اما گفت دوست ما کجاست که امروز خبری از او نیست. وقتی فهمیدند او مریض است به عیادت او رفتند و این شخص چنان شرمنده شد که توبه کرد و ایمان آورد; حالا واقعا چقدر الگوی رفتاری خود را پیامبر کرده ایم؟ خداوند او را به عنوان الگو معرفی کرده است، اما جدای از ابراز محبت و جشن تولد، چقدر از اخلاق و رفتار او پیروی می کنیم؟

وی افزود: مالک اشتر که از شاگردان حضرت علی (ع) است، از محلی عبور کرد و چند جوان به او فحش دادند. شخصی به آنها گفت: شما متوجه نشدید که این شخص کیست و آنها اظهار بی اطلاعی کردند و وقتی به آنها توضیح داد که او صاحب اشتر است ترسیدند و برای عذرخواهی نزد او رفتند، اما دیدند که صاحبش در مسجد مشغول نماز بود و بعد از نماز به آنها گفت: من به مسجد می روم تا برای شما استغفار کنم (علیه السلام) و علی (ع) نیز خود را غلام محمد می داند و این تعارف و مبالغه نیست صلوات بفرستند و هنگامي كه نام پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم برده شد، تعظيم كنند.

هادوی تهرانی تصریح کرد: ما نمی توانیم مانند این بزرگان باشیم، اما باید سعی کنیم با دیگران همدردی کنیم، حتی اگر با ما دشمن و نامهربان باشند. با این حالت سعی کنیم دیگران را جذب کنیم و در این صورت بحث ما بهترین استدلال خواهد بود و هیچ توهین و کنایه ای در گفتار و رفتار ما وجود نخواهد داشت.