ایرانی ها کاتارسیس می خواهند؟!

دکتر داریوش شایگان، فیلسوف و محقق معاصر ایرانی، در کتاب افسون خود به نکته جالبی اشاره می کند: شاید کمتر کسی به اندازه ایرانی ها از خود انتقاد کند، اما ما هرگز سعی نمی کنیم درد خود را دریابیم. انتقاد ما بیشتر تحقیرآمیز و ناپسند است تا تحلیلی. ما می دانیم که یک محل کار لنگ است، اما نمی دانیم کجا؟ ما می دانیم که بسیاری از مسائل باید روشن شود، اما نمی دانیم چگونه؟ بحث مفصل درباره عناصر حاکم بر تفکر یک ملت و خلق و خوی آن کمی صبر و اندکی محبت می خواهد. ما حوصله نداریم چون می خواهیم یک شبه به صد سال برویم. ما اغلب مضطرب هستیم و طوری رفتار می کنیم که انگار آخرالزمان است و بلای بزرگی از آسمان بر ما نازل می شود. ما عجله داریم چون مضطرب هستیم. اضطراب زمانی به وجود می آید که فرد از [ریشه و دلیل اصلی] حواسش به دردت نباشه دستیابی به این آگاهی و بالا بردن آن یکی از لوازم بهداشت روان یک ملت است. انتقاد مانند مدفوع جراح است که آلودگی های چرکین را بیرون می ریزد.

ارسطو معتقد بود که اجرای تراژدی های یونانی باعث می شود که تمام نیروهای مزاحم انباشته شده در انسان رها شود و سپس صلح حاصل شود. ارسطو این رهایی را کاتارسیس می نامد. من فکر می کنم زمان آن رسیده است که ما تصفیه درونی خود را شروع کنیم. (به نقل از کانال سخنرانی ها)

تجزیه و تحلیل استراتژیک و تجویز:

مفهوم کاتارسیس پس از طرح ارسطو بارها با معانی کم و بیش مشابه و گاه متضاد به کار رفته است. این روزها برخی در روانشناسی کاتارسیس آنها آن را به معنای تخلیه روانی یا رهایی عاطفی می دانند. فردی را در نظر بگیرید که در یک موقعیت شغلی استرس را تجربه کرده است یا خیانت زناشویی یا ورشکستگی مالی را تجربه کرده است که ممکن است باعث احساس ناامیدی، عصبانیت، تنش و ترس شود. در یک نقطه خاص، این احساسات و آشفتگی ذهنی می تواند طاقت فرسا شود. و فرد به نقطه انفجار می رسد، مگر اینکه راهی برای رهایی از این احساس افسردگی پیدا کند. اینجاست که Karthasis به معنای رهایی عاطفی یا تخلیه روانی است و تکنیک های روانشناختی مربوط به Karthasis وارد عمل می شود. تا اینجا کاتارسیس در بعد فردی است، اما آیا کاتارسیس برای یک ملت معنی دارد؟

حال اگر تشخیص داریوش شایگان را بپذیریم که سلامت روان جمعی ما ایرانی ها به دلیل ناکامی های دیرینه و احساس عقب ماندگی و توسعه نیافتگی به خطر افتاده است، حداقل با این سه ویژگی با مشکل مواجه هستیم:
1) ما مدام از خودمان انتقاد می کنیم تا حدی که خودمان را نابود کنیم.
2) این نقد ما بیش از آن که تحلیلی و ریشه یابی باشد، با انزجار و فحاشی همراه است.
3) انتقاد با سردرگمی همراه است زیرا می دانیم محل کار لنگ است اما نمی دانیم کجا؟ ما می دانیم که بسیاری از مسائل باید تغییر کند، اما نمی دانیم چگونه؟

حالا چه باید کرد؟

1) رویکرد پرسش ما را تغییر دهیم: به عنوان مثال، به این سؤالات توجه کنید: چرا ما اینقدر بدبخت هستیم؟ چقدر عقب هستیم در کدام زمینه ها پیشرفت کرده ایم و در چه زمینه هایی باید پیشرفت کنیم؟ در کدام حوزه با دنیا رشد کرده ایم و به چه دلایلی نتوانستیم در برخی زمینه ها مانند میانگین جهانی پیشرفت کنیم؟ برخی از این سؤالات خود تخریبی و جنبه مخدر دارند و برخی سؤالات با لایه ای از امید مطرح می شوند و رویکرد خودسازی دارند.

2) رویکرد خود را برای یافتن پاسخ تغییر دهید: گاهی اوقات سؤالاتی که مطرح می کنیم خوب هستند، اما رویکرد ما برای پاسخ به آنها اشتباه است. یکی از دوستانم به شوخی گفت روح داریوش بزرگ در ما جا خوش کرده است و هر کاری می خواهیم انجام دهیم باید بزرگ و اساسی باشد. پاسخ های کلان، آرمان گرایانه و دور از ذهن باعث می شود که نتوانیم از پنجره های کوچک و روزنه های محدود پیش روی خود استفاده کنیم و از راه حل های کوچک، جزئی و محلی غافل شویم. بدیهی است که همه ما می خواهیم کارهای بزرگ، اساسی، زیرساختی و تحول آفرین انجام دهیم، اما تاریخ می گوید که انقلاب ها می توانند در یک روز اتفاق بیفتند، اما انباشته ای از اقدامات کوچک، محلی، موقت و سپس یک انقلاب ناگهانی. نشان داده است

به طور خلاصه، می توان پرسش ها را به گونه ای مطرح کرد که نتیجه ای جز تنفر از خود و ناامیدی به بار نیاورد و پاسخ ها را به گونه ای یافت که نتیجه آرمان گرایی کورکورانه و غیرعملی نبود. ملتی زمانی سود می برد و توسعه می یابد که پرسش های امیدوارکننده ای بپرسد و پاسخ های عاقلانه ای دریافت کند. به طور خلاصه به گفته شایگان; کمی بی حوصله! کمی عشق!

منبع: کانال نویسنده

بیشتر بخوانید:

پاک اندیشان باید دیگران را خائن خطاب کنند
10 توصیه برای کسانی که در ایران می مانند / در شرایط سخت زندگی می کنند
ما از نظر روحی ضعیف هستیم! شما چطور
باختیم، بد باختیم. ایران 1 – قطر 5
پسر عموی من عیاش!
تزکیه و نخبه پروری در نظام مدیریتی کشور

216216