به نقل از خبرگزاری اخبار آنلایندکتر احمد نقیب زاده در شماره پانزدهم علوم سیاسی مقاله ای با عنوان «ایستادن بر مرز فلسفه و جامعه شناسی» درباره ماکس وبر نوشت. به گفته نقیب زاده، همانطور که وبر فکر می کند،مکتب آلمانی مخالف این بود و اصرار داشت که تاریخ با اقدامات ما ساخته می‌شود، یعنی اعتقاد به بازیگران و استراتژی‌هایی که نیازها را تامین می‌کنند و برای نسل‌های آینده کار خواهند کرد.» خلاصه این مقاله در زیر آمده است:
***
کتابی که ما از آن صحبت می کنیم حاصل دو سخنرانی است، در واقع ماکس وبر این اصل را بیان می کند که دو روش مشخص بین این دو حرفه وجود دارد، دانشمند تحقیق و بیان می کند، اما شاید در عین حال سیاست هدفی دارد. و یک جهت، و در اروپا نام علم را از سیاست می گیرند و به آن علم سیاسی می گویند، حتی رشته ای که من در مقطع دکترا در آن تحصیل کردم، مطالعات سیاسی است، اروپایی ها به سیاست اعتقاد دارند. عملی بودن علم نیست و فقط هدف و مدیریت و به دست آوردن آن آرزو مهم است. حال خود سیاست می تواند موضوع مطالعه دانشمند باشد، اما سیاستمدار نیز می تواند از دانش زاییده اندیشه اندیشمندان بهره مند شود، اما با همه این تفاسیر، ماکس وبر معتقد است که این دو حرفه را باید از هم جدا شناخت.
ماکس وبر می دانست که دو حرفه دانشمند و سیاستمدار متقابل هستند، اما روابط آنها را با یکدیگر ترسیم می کند و بیان می کند که چگونه یک سیاستمدار می تواند از داده های علمی برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند، اما باید توجه داشت که سیاستمدار فاقد بی طرفی دانشمند است. استفاده کرده است و نظر او به مواردی است که دانشمند برای تدوین تحقیقی خارج از دایره جناح گرایی نادیده می گیرد.
ماکس وبر بر خلاف ساختارگرایان به موضوع نمی پردازد و آن را حذف نمی کند، اما اشاره می کند که شرایط خاص نیز باعث کنش های متفاوتی می شود، مثلاً ممکن است آقای فلانی در یک موقعیت و فلان واکنش متفاوتی از خود نشان دهد. همان موقع آقای فلانی در همان موضع واکنش متفاوتی نشان داد. این تفکر بیشتر تحت تأثیر ادموند هوسرل بود، البته بخشی از آن از اگزیستانسیالیسم سارتر، فلسفه هایدگر و قوم‌شناسی آمریکایی حذف شد، اما همه این دیدگاه‌ها در این قول به وحدت می‌رسند. کنشگر در تصمیم‌گیری‌ها و جهت‌گیری‌ها تأثیر دارد، هر چند از زمان‌ها بر آنها تأثیر داشته باشد، اصولاً چرخ تاریخ اینگونه است.
روش ماکس وبر به هرمنوتیک تعبیر نمی شود و بیشتر فهمیده است، اما او از جمله افرادی است که به جامعه شناسی تاریخی معتقد است و بیان می کند. هر جامعه ای را باید در رابطه با تاریخ خود بررسی کرد و بدون حوادثی که از سر گذرانده قابل تفسیر نیست. اما به طور کامل وارد هرمنوتیک نمی شود، زیرا این موضوع به فلسفه مربوط می شود و ماکس وبر همچنان بر جامعه شناس بودن اصرار دارد. او اصرار دارد که روش او درک و بازیگر باید در شرایط تاریخی بازسازی شود و اگر قرار است یک پدیده تاریخی بررسی شود، باید بر اساس بازیگر باشد تا نشان داده شود که چنین عملی برای چه کسی انجام شده است.
من فکر می کنم که وبر در واقع یک جامعه شناس خردگرا است و به همین دلیل طبیعتاً جبهه می گیرد و با هر کسی که در مقابل عقلانیت می ایستد مخالفت می کند، اما نباید فراموش کرد که وقتی رهبر سیاسی به وجود می آید، به شدت نسبت به کسانی ابراز نگرانی می کند که فقط محاسبات منطقی و تکیه بر روش های بوروکراتیک دارد و معتقد است که سیاستمدار برای پیشبرد اهداف خود باید در احساسات مردم نفوذ کند و مورد علاقه مردم عادی باشد. و خواص با خودش رابطه ایجاد کرد.
وبر از نظر مکتب تاریخی که به آن معتقد است با مکتب هامبورگ که متأثر از افکار «رانکه» بود، مخالف است. این مردم در قرن نوزدهم در زمانی زندگی می کردند که در اندیشه روشنگری غوطه ور بود و همه آنها به جبرگرایی معتقد بودند و فکر می کردند که از دل تاریخ می توان راهی برای آینده پیدا کرد. مکتب آلمانی در واقع مخالف این بود و اصرار دارد که تاریخ با اقدامات ما ساخته می‌شود، یعنی اعتقاد به بازیگران و استراتژی‌هایی که نیازها را تامین می‌کنند و برای نسل‌های آینده کار خواهند کرد.بنابراین نمی توان پایان تاریخ را اینگونه حدس زد. این مکتب تاریخی در قرن بیستم بر جبرگرایی غلبه داشت، اما در حالی که تاریخ را به جلو می‌بریم، باید بدانیم که وبر تحت تأثیر این مکتب و تحلیل‌های سیاسی خود بود. او تا حدودی تأثیرگذار بود و آینده یک ملت را از نظر خود غیرقابل پیش بینی می دانست.
متن کامل این مقاله را می توانید در شماره پانزدهم خط مشی بخوانید.
216216
منبع: www.khabaronline.ir
