نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغاننه تنها غریبه ها، بلکه بسیاری از کسبه خیابان شهید مصطفی خمینی و مولوی نیز دلیل ساخت گنبد در این قسمت از منطقه 12 را نمی دانند، برخی تصور می کنند گنبد یک مسجد جامع قدیمی است.
گورستان عمومی
همشهری نوشت: البته عده ای سعی کرده اند وارد محوطه وسیعی شوند که این گنبد در آن قرار دارد اما همیشه با درهای بسته مواجه بوده اند. سعدالله حسینخانی که سال هاست در این منطقه مواد شوینده می فروشد، می گوید: این آرامگاه خانوادگی است و اجازه ورود به آن را نمی دهند. البته او نمی داند مردگان کدام قبیله در اینجا دفن شده اند. از سوی دیگر «محمد منثی» که در خیابان شهید مصطفی خمینی آجیل و شکلات می فروشد، می گوید: اینجا قبرستان عمومی است، اما چون قدیمی است و اجازه دفن نمی دهند، درب آن بسته است. بیش از 5 سال است که اینجا تجارت می کنم و هیچ کس را ندیده ام که وارد این قبرستان شود، فکر می کنم مرده های اطراف این قبرستان هم مرده اند یا از تهران رفته اند، بنابراین به آنجا سر نمی زنند.
نمی دانند چرا گنبد در این قبرستان ساخته شده است، اما «فرهاد حبیبی» می گوید: خدا رحمت کند، می گفت اینجا ضریح جنازه است. بسیاری از مردم اینجا خود را راحت می کردند، به خصوص زنان نازا». در همین حال «دوستعلی مستمند» حرفش را قطع می کند و می گوید: امامزاده کجا بود؟ یک روحانی معروف در زمان رضاشاه در اینجا مدفون است. پس از مرگش گنبدی برای قبرش ساختند».
می گوید از قدیمی ها شنیده ام که بعد از فوت آن روحانی، مردم اموات خود را در اینجا دفن می کردند و کم کم تبدیل به قبرستانی وسیع شد. بعدها روی قبرها پوشانده شد و درختان زیادی کاشته شد و به باغ فردوس معروف شد.
یک کشیش دربار در اینجا دفن شده است
گنبد فیروزه ای انتهای خیابان شهید مصطفی خمینی توسط شخصی به نام «سید زین العابدین» که روزگاری امام جماعت تهران بوده ساخته شده است. پس از مرگ پدرش «میرزا ابوالقاسم تهرانی» معروف به «میرزا ابوالقاسم امام جمعه» آرامگاه مجللی برای او ساخت که کم کم به «قبر آقا» معروف شد. اما میرزا ابوالقاسم که بود و چرا در اینجا دفن شد؟ نصرالله حدادی کارشناس تهران در کتاب «تهران قدیم» می نویسد: «پس از شکست های پیاپی ایران در زمان فتحعلی شاه قاجار و با از دست دادن بخش زیادی از خاک ایران در شمال کشور و … با انعقاد عهدنامه گلستان و ترکمنچای، پادشاه عوام فریب قاجار مسجدی بنا کرد سلطانی (مسجد شاه) وانمود کرد که «پناهگاه اسلام» است… برای تکمیل فریب عمومی، علمای سراسر کشور برای تسلیت به شاه، در رأس آنان، امام جماعت اصفهان، حاج میرمحمدحسین به ارث رسید در خانواده او از دوران صفویه، سید جوان 22 ساله ای به نام میر سعیدابوالقاسم (متولد 1215) بود. قمری) که در بین علمای اصفهان نفوذ داشت و با سلطان العلماء رابطه داشت، امام جمعه تهران در سال 1236 قمری به محضر شاه رسید ، این سید خوش قیافه مورد توجه فتحعلی شاه قرار گرفت و از اصل و نسبش پرسید. سپس دستور داد که چون امام جمعه تهران پسر نیست، بهتر است او را به فرزندی فرزندخواندگی و به عنوان نماینده خود برای اقامه نماز جماعت و جمعه انتخاب کنند.
چرا یک مقبره باشکوه بسازیم؟
این گونه بود که میرابوالقاسم در تهران و نزد عمویش ماندگار شد و در دوره فتحعلی شاه همواره مورد توجه بود. پس از رحلت امام جمعه تهران، همانطور که فتحعلی شاه دستور و پیش بینی کرده بود، به جای عمویش نشست و مسئولیت مسجد شاه را بر عهده گرفت. وی نه تنها در زمان فتحعلی شاه، بلکه در زمان محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار نیز این سمت را بر عهده داشت تا اینکه در سال 1271 درگذشت و به روایتی دیگر در سال 1272 قمری در سن 56 سالگی درگذشت.
او را در جنوب تهران و زیر چهارراه مولوی فعلی که در آن زمان گورستان کوچکی بود به خاک سپردند و پسرش به دستور ناصرالدین شاه آرامگاهی باشکوه برای او ساخت. همچنین حدود یک هزار و 850 هکتار از اراضی کشاورزی منطقه حسین آباد و فتح آباد ساوه به نگهداری این بقعه اختصاص یافت تا هزینه های آن از این طریق تامین شود.
می گویند میرابوالقاسم یکی از روحانیون مخالف امیرکبیر بود و برای شورش مردم علیه امیرکبیر از سفارت انگلیس رشوه گرفت.
بنایی با هنرهای خاص ایرانی
سر قبر آقا در نزدیکی بازار حضرتی و در کنار میدان امین الستان قرار دارد که در زمان ناصرالدین شاه محل فروش میوه و تره بار در تهران بوده است. دروازه حضرت عبدالعظیم علیه السلام نیز در همین منطقه قرار داشت و تهرانی ها با قطار دودزا از این محل به شهرری می رفتند. پس از دفن میرابوالقاسم، این مقبره به یکی از گورستان های بزرگ تهران تبدیل شد تا اینکه در زمان رضاشاه تخریب شد تا شهر تهران توسعه یابد. به همین دلیل در اینجا باغ بزرگی ساخته شد که به آن «باغ فردوس» می گفتند.
افراد کمی موفق به رفتن به مقبره این روحانی شده اند که در تاریخ 7 مرداد 1351 به شماره 927 به ثبت رسیده است. این بقعه مانند بسیاری از بناهای دوره قاجاریه دارای 4 ایوان است، ایوان شمالی با آینه کاری، گچ بری تزئین شده است. و اشکال هندسی هنر آجرکاری در ایوان جنوبی که دارای 2 اتاق است نیز به کار رفته است. ایوان غربی دارای گچ بری و مقرنس کاری است و طاق رومی، آجرکاری و کاشی کاری در ایوان شرقی به چشم می خورد. در قسمت های مختلف این بنای مستطیل شکل که بر روی سکویی به ارتفاع یک متر از سطح زمین ساخته شده از چوب نیز استفاده شده است. گنبد بزرگی که در خیابان شهید مصطفی خمینی دیده می شود در قسمت میانی قرار دارد و بر پایه های بنا تکیه دارد. این مقبره حدود 30000 متر مربع مساحت دارد و در یکی از ایوان های آن «میرزا علی اکبر خان نفیسی» معروف به «ناظم الاطباء» پزشک و دانشمند ایرانی و پسرش «سعید نفیسی» قرار دارند. یک نویسنده، مترجم و شاعر به خاک سپرده شد.
منبع: www.khabaronline.ir
