خانیکی: در زمان شاه مردم باید برای نصب آنتن و استفاده از رادیو مجوز می گرفتند/ در دولت برای فیلترینگ اتفاق نظر وجود ندارد/ +فیلم

فروزان آصف نخعی: دکتر هادی خانیکی، عضو هیئت علمی ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه «نه تنها بین جامعه و نظام حاکمیتی، بلکه حتی در درون نظام حکمرانی هم نظر مشترکی درباره فرصت یا فرصت بودن اینترنت وجود ندارد. یک تهدید.”

به نقل از خبرگزاری اخبار آنلایناین استاد دانشگاه که به مناسبت “روز جهانی اینترنت” نشست “کمپین های خواستار رفع فیلترینگ” با حضور فعالان اینترنتی، فعالان رسانه ای، جامعه شناسان، رئیس جامعه در کافه رویداد کارزار برگزار شد. مرکز روابط و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و اساتید دانشگاه. اولین گام برای حل مشکلات اینترنت، هم مشکل بودن است و گفت: اگر بخواهیم به این سمت برویم، نمی توانیم مشکل را فقط از منظر سیاسی ببینیم؛ زیرا در ایران اگر هر موضوعی سیاسی شود، هزینه حل آن بسیار بالا خواهد بود.»

خانیکی سپس به طرح چند سوال مهم پرداخت و گفت: شاید بتوان گفت موضوع اصلی موضوعی تحت عنوان برابری است. یعنی درک مشترکی از اینترنت، فیلترینگ و نوع استفاده از این ظرفیت داریم؟ آیا اینترنت یک فرصت است یا یک تهدید؟ می توان گفت که در سطح ملی، نه تنها بین جامعه و نظام حاکمیتی، بلکه در درون خود نظام حاکمیتی نیز در مورد اینترنت و سایر مسائل اصلی، اجماع ایدئولوژیک وجود ندارد.

خانیکی سپس به مصادیق عدم اجماع در سایر حوزه ها از جمله بروکراسی کشور در خصوص آب پرداخت و گفت: زمانی در انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطی، در ابتدای دولت آقای روحانی، حدود 10 سال پیش، به این نتیجه رسیدیم که موضوع آب در ایران بسیار جدی است، در تبلیغات به شهروندان پیشنهاد شده بود که شیرهای آب را به خوبی ببندند تا چکه نکند، بعداً متوجه شدند که کل مصرف آب شرب حدود 7 است 93 درصد آب مصرفی در کشاورزی دارد.

وی افزود: سه نهاد عمرانی انجمن مطالعات فرهنگی، انجمن جامعه شناسی ایران و اندیشکده تدبیران و مهندسان وزارت نیرو که در حوزه آب خوب کار کرده بودند در دولت تجمیع شدند. با مركز مطالعات راهبردي كه رييس آن است كه آقاي دكتر آشنا در زمينه ارتباطات بودند و معاون ايشان آقاي محمد فضلي كه جامعه شناس هستند، حدود 17 جلسه بود که با این دوستان برگزار شد، دکتر قانعی راد، رئیس انجمن جامعه شناسی و من که رئیس انجمن مطالعات فرهنگی بودم، موضوع را از منظرهای مختلف محیطی، طبیعی، کشاورزی و… بررسی کردیم.

سازوکار حل اختلاف در کشور وجود ندارد

این هیات علمی دانشگاه علامه سپس درباره عدم هماهنگی و تضاد نهادی بین نهادهای مسئول گفت: در ابتدا فکر می کردیم دولت جلوی ما (نهادهای مدنی) است و می خواهیم با آن صحبت کنیم. اما این سوال پیش آمد که کجا باید با دولت صحبت کرد؟ چون آنجا فهمیدیم که وزارت کشاورزی می گوید این بحث مربوط به سازمان محیط زیست نیست، یکی می گوید به شهرداری ربطی ندارد، یکی می گوید اگر وزارت نیرو در جلسه شرکت کند ما نمی آییم. ، یکی دیگر گفت که اگر محیط زیست باشد نمی کنیم. بیایید و… اینجا متوجه شدیم که مشکل بزرگتر این است که سازوکارهای حل اختلاف برای حل مشکلات کشور وجود ندارد. مکانیسم حل اختلاف چیست؟ با فرض اینکه اختلاف نظرها را می توان با شتاب فناوری حل کرد، می توان گفت که همانطور که کنت گولدینگ گفت ما در عصر شتاب تاریخ زندگی می کنیم. اگر برای 50 میلیون نفر در جهان استفاده از رادیو 39 سال طول کشید، برای 50 میلیون نفر از تلویزیون 13 سال و برای 50 میلیون نفر از اینترنت 4 سال طول کشید. این آمار مربوط به 20 سال گذشته است. اکنون شاهد شتاب بسیار بیشتری هستیم.”

خانیکی سپس این سوال را مطرح کرد که با توجه به این فناوری، اینترنت که به سرعت در حال تغییر است، آیا نتایج بهتری خواهیم گرفت یا نباید وحشت کنیم؟ وی در پاسخ به سوال خود گفت: مطالعات من در ایران نشان داد که در برخی جاها ایجاد ترس نتیجه معکوس دارد یعنی وقتی می گویید آب تمام می شود مصرف آب زیاد می شود چون یک نفر می گوید خودش، حالا که به آخر رسیده است، چرا از آن استفاده نکنم».

خانیکی سپس رابطه فرهنگ و فناوری را به سه رویکرد شناخته شده 1- شیفتگی، 2- پشتکار، 3- سازگاری فعال یا مؤثر یا مناسب تقسیم کرد و گفت: معتقدم اولین قدم یک مرحله فیزیکی است و امروز هم که از آشتی صحبت می‌کنیم، من آن را به انتخاب یک مسئول واگذار نمی‌کنم، بلکه در مقابل مناقشه یا درگیری، بر مسئله ایران و حرکت به سوی آشتی تأکید می‌کنم. اگر بخواهیم به سمت آشتی برویم، آیا تنها با اتکا به سیاست می توانیم چنین رویکردی را اتخاذ کنیم؟

مقاومت در برابر ورود رسانه های جدید به ایران در دهه 20

این هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی سپس به روش کنترل رادیو ناشی از ترس از آن در ایران در دهه 20 اشاره کرد و گفت: ببینید رادیو در سال 1318 وارد کشور شد. مقاله ای در روزنامه ترقی شماره 26 در 4 آذر 1325 خبر صدور مجوز استفاده از رادیو را منتشر کرد به تصویب دولت وقت در هیأت وزیران رسید. ذیل این عنوان آمده است: «طبق مفاد ماده 4 مصوبه 3817 هیأت وزیران، نصب آنتن و استفاده از هر نوع گیرنده رادیویی. ابتدا باید از پلیس کل کشور مجوز گرفته شود و پس از آن مجوز از وزارت پست و تلگراف و تلفن برای شرایط فنی در دسترس بود، بنابراین کسانی که قصد استفاده از گیرنده رادیویی را دارند ابتدا باید به شهربانی مراجعه کنند و پس از انجام تشریفات مقرر، مجوز نصب را دریافت کنید. او هم تهدید کرده است. »»

وی افزود: پس از ورود رادیو ترانزیستوری به کشور، موضوع مجوز منتفی شد، سپس در مورد ویدئو نیز همین برخورد را انجام دادیم، از منظر رسانه ای، ویدئو را رسانه سرکش می نامند، زیرا هیچکس نمی تواند بسازد. در مورد دیش های ماهواره ای هم همین محدودیت ها اعمال شد. هر موضوعی که سیاسی شود هزینه حل آن زیاد می شود اما نگاه تاریخی در کنار نگاه تطبیقی ​​و آنچه در این زمینه بر اساس تجربیات جهانی در کشورهای دیگر مانند مالزی، ترکیه، هند و چین انجام داده اند. و کدام یک به ما کمک زیادی می کند و در نهایت، وقتی مشکل را به درستی تشخیص دهیم، آن راه حل و استراتژی میانی قطعاً جواب می دهد تصمیمات به موقع به طوری که هزینه کار افزایش نمی یابد.

خانیکی سپس به دیدگاه مخالفان رفع فیلترینگ اشاره کرد و گفت: نکته این است که باید دید طرف مقابل فکر می کند اگر فیلتر شود امنیت روانی بیشتری پیدا می کنیم؟ آیا جامعه از نظر اخلاقی رشد می کند؟ سپس با بررسی این سوالات می توان دریافت که در کدام یک از دو جامعه آزاد یا جامعه بسته و محدود رشد اخلاقی رخ می دهد؟ شاخص های جامعه ایمن به ویژه از نظر روحی و روانی باید بررسی شود تا ببینیم چه شاخص هایی دارد. و دانشجویان و متخصصان حوزه رسانه و ارتباطات باید به آن توجه کنند».

نقل از پژوهشی ایسپا از وضعیت دانشجویان و دانشگاه ها

این استاد دانشگاه ادامه داد: ایسپا دو هفته پیش نقل ازی از وضعیت دانشگاه ها و دانشجویان 91 دانشگاه دولتی منتشر کرد، جالب است بدانید که بیشتر اوقات فراغت دانشجویان با 233 دقیقه در روز در شبکه های اجتماعی سپری می شود. بنابراین با این وضعیت اینترنت اعصاب دانش آموزان به دلیل نبود اینترنت و فیلترشکن تحلیل رفته است که نتیجه آن هر روز بیش از 44 درصد از این دانش آموزان با اضطراب و دلهره زندگی می کنند با اضطراب زندگی می کند و ترس از آن بیرون می آید، بی اعتمادی به دولت و مردم، مهاجرت و غیره. در نتیجه باید در این مورد به توافق برسیم و متوجه باشیم که با جامعه ای متفاوت و متکثر با کم ما سر و کار داریم. آن وقت است که وارد می شویم و به نقطه انطباق و انتخاب فعال نزدیک می شویم».

رانندگان جامعه

خانیکی در ادامه به «محرک‌های تحول در جامعه» اشاره کرد و گفت: جوامع جدید از جمله ایران را می‌توان از نظر تأثیر محرک‌ها به سه دسته طبقه‌بندی کرد:

دسته اول فناوری است. هوش مصنوعی به جایی رسیده است که تخیل و تخیل را به واقعیت تبدیل کرده است. این نیروی محرکه شتاب تاریخ است. اما این موتور نه تنها برای ایران تهدید ایجاد نمی کند، بلکه تهدیدها جهانی هستند و فرصت های بیشتری را ایجاد می کنند. محرک دوم، محرک فرهنگ و محتوا است. ایران ظرفیت فرهنگی دارد و توانسته است مهاجمان از جمله مغول ها را به رنگ خود درآورد و غزنویان را در خود منحل کرده است. غزنویان برای تصرف آن به ایران آمدند، اما فردوسی از آن بیرون آمد. چرا فکر نمی کنیم که فرهنگ ما از درون فضای مجازی آزاد و منظم رشد خواهد کرد؟ چرا فکر می کنیم این یک مشکل فناوری است که باید مشکل را حل کند؟ به نظر من پاسخ این سوالات را باید از فرهنگ بگیریم.»

این استاد دانشگاه در ادامه با تاکید بر اینکه با این محدودیت ها چرا باید زبان فارسی رشد کند؟ تکلیف دانشگاه ها، اقتصاد و نخبگان ما چه خواهد شد؟ وی به پیشران سوم اشاره کرد و گفت: در پیشران سوم توجه من به شما به عنوان طراح مطالبات، حقوق و آگاهی بخشی است، بنابراین می توان قاعده ارتباطی را در اینجا مطرح کرد. تحقیقات لرنر در شش کشور خاورمیانه حتی زمانی که شبکه ها و رسانه های مجازی وجود نداشته باشد، حائز اهمیت است. این مانند رسانه های عالی برای لرنر، رادیو و تلویزیون است. اولین نظر لرنر این است که برای مدرن کردن جوامع، رسانه ها باید مطالبات مدرن را مطرح کنند، اما بعداً لرنر از نظر او انتقاد می کند: پس از 10 سال، لرنر نظر خود را مرور کرد و پیشنهاد کرد که انقلاب افزایش انتظارات، به انقلاب منجر به ناامیدی فزاینده می شود. بنابراین در چنین جوامعی جامعه نه تنها به سمت مدرنیته پیش نمی رود، بلکه دچار قهقرایی شدید می شود. در تاریخ معاصر، افغانستان بسیار جلوتر از ایران بوده است، از جمله سیستم دانشگاهی از جمله دانشگاه کابل، زودتر از دانشگاه تهران تأسیس شده است، اما این بدان معناست که اگر به چگونگی تحقق توسعه توجه نکنیم، می توان روندها را معکوس کرد. و روندهای توسعه روندهای برگشت پذیر هستند.

خانیکی ادامه داد: سپس لرنر به نتیجه ای می رسد که حرف آخر من است، یعنی می گوید کار رسانه ها، کمپین ها، سازمان های غیردولتی، سازمان های مدنی و کار بخش خصوصی این است که آنچه را که می خواهند و چگونه می خواهند پیشنهاد دهند. به نظر من، برنامه ریزی برای چگونگی خواستن نیز بخشی از منطق گفت و گو است. به نظر من، درک جامع و درک مشترک از موضوع اینترنت، چیزی به نام مشکلات اینترنتی، مشکلات فیلترینگ و غیره وجود ندارد، ما باید این درک مشترک را بالا ببریم که سطح آن مشخص است حکمرانی که عجم اوغلو برای آن برنده جایزه نوبل شد، قدرت بخشیدن به دولت است، یک سطح از بحث او نخبگان و گروه های مرجع، سطح دیگر جامعه مدنی و بر این اساس، جامعه است.

216216