در سرداران قدیم تهران چه جملاتی نوشته می شد؟

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغاندر معماری دوره قاجار، سردر خانه ها یکی از مهم ترین قسمت های ورودی بوده و خانه ها دارای سردرهای مجلل بوده که انواع کتیبه ها در آن قرار داده شده است.

همشهری نوشت: در ابتدای دوره پهلوی با تاکید فراوان بر سبک باستانی، نمای خانه ها بیشتر به نمادهای ایران باستان اختصاص داشت. پس از ورود اسلام، سنگ‌نبشته‌ها و کتیبه‌ها تحت تأثیر معماری خاص دوره اسلامی قرار گرفت و آیات قرآن، جملات نبوی و احادیث در آن‌ها به کار رفت و این امر در دوره صفویه و قاجار شدت بیشتری یافت. اما کم کم در دوره پهلوی دوم با گسترش معماری غربی، تزئین نماها ساده شد و کتیبه ها به تدریج از ورودی خانه ها حذف شد.

در نقل از زیر به همراه کارشناسان و تهران پژوهان نگاهی می اندازیم به برخی از خانه های قدیمی شهر تهران که علاوه بر داشتن کارکرد فرهنگی، هویت اجتماعی و اقتصادی ساکنان خانه ها را نیز نشان می داد.

داریوش شهبازی، تهران پژوه، درباره معماری خاص تزیینات سردر خانه های تهران می گوید: «در تهران قدیم بسته به افکار و عقاید صاحبان خانه ها سه نوع تزئین داشتیم: یک گروه تزیینات مربوط به دوره معماری باستانی ایران بود که در تهران قدیم و بیشتر در داخل حصار صفویه و منطقه پامنار و عودلاجان دسته دوم مربوط به تزئینات اروپایی بود در تعامل با اروپاییان، این نوع معماری به ویژه در جلوی خانه ها رونق گرفت و دسته سوم و بخش عمده ای از معماری تهران مربوط به جامعه مسلمان به ویژه شیعه بود که از نام ها، ادعیه و آیات آن استفاده می کردند. قرآنی مانند «بسم الله الرحمن الرحیم» و… اساساً سرداران و معماری آنها به دورانی که به معماری درونگرا معروف است، برمی گردد هر دکوراسیون و هنر معماری را از بیرون ببینید. بیرون خانه ها دیوارهای کاهگلی بلندی وجود داشت که از نظر تکنیک معماری هیچ نقش و نگاری نداشت و فقط سردارها و کتیبه ها توجه بیننده را به خود جلب می کرد. این نوع کتیبه ها تابلویی از ذهن سازنده و صاحب خانه بوده که غالباً با آجرکاری و کاشی کاری و قرار دادن نام خدا یا ائمه تزیین می شده است.

علیرضا عسگری، محقق، درباره آیات و روایات منتخب صاحبان خانه می گوید: حدود 150 آیه و حدیث وجود دارد که به صورت کتیبه بر سردر خانه های تهران با دقت، ظرافت و زیبایی خودنمایی می کند. آیه ای که بر سر اکثر خانه ها دیده می شود آیه شریفه «و ان یکاد…» است که از پرکاربردترین قرآن ها به شمار می رود. آیاتی در زندگی مردم این آیه بخشی از سوره قلم است که به آیه چشم زخم نیز معروف است.

عسگری در ادامه توضیح می دهد که برخی از آیات و حوادث به عنوان آیات تعویذ و به عبارتی حفظ جان و مال انسان ها به شمار می رفت که از جلوی خانه تا طاقچه اتاق ها به زیبایی نوشته شده بود تا از مردم اهل بیت محافظت شود. خانه از آسیب .

وی ادامه می دهد: یکی دیگر از آیه شریفه «هذا فضل الله» از سوره نمل است که نوشتن این جمله قرآنی بر فراز درب خانه ها نشان می دهد که ساکنان آن همیشه به خاطر نعمت هایی که خداوند به آنها داده است، شکر می کنند و که هر چه دارند لطف و رحمت خداوند است و نه حاصل شایستگی و تلاش خودشان.

پارساجعفری افشار، محقق، درباره کتیبه هایی که از احادیث و آیات معروف استفاده شده است، توضیح می دهد: «حدیث امام صادق (ع) «اللّه یحب الجمال» یعنی خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد، تفسیر این حدیث که بر روی بسیاری از کتیبه های نمای خانه های تهران به زیبایی حک شده است، این است که خداوند علاوه بر زیبایی باطن، زیبایی ظاهری را نیز دوست دارد. از مردم، و خداوند دوست دارد نعمت هایی که به مردم داده است به وضوح دیده شود.

از دیگر آیات و روایاتی که بر سردر منازل تهران قدیم نصب شده است می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اما اوتیه علی علم اندی

آنچه دارم حاصل دانش من است. (سوره قس)

آنا فاتحنا لک فاتح مبینا

پیروزی آشکار را برای شما قرار دادیم. (سوره فتح)

من کاظم قیزه ملا الله جعفا ایمانا هستم

هر خشمی که سرکوب شود او را سرشار از ایمان می کند. (حدیث نبوی)

اقوی الناس من قوی هستم علی با من قهر است

قوی ترین افراد کسانی هستند که با صبر بر خشم خود غلبه کنند. (امام علی علیه السلام)