روایت تقی آزاد آرامکی از وضعیت اسفناک علم در دانشگاه تهران / بررسی رابطه قدرت، علم و استقلال علمی دانشگاه / تولید اجناس تقلبی در دانشگاه + فیلم

گروه اندیشه: اوضاع دانشگاه های کشور آشفته است نه شعبه دانشگاه پیام نور در شهری دور افتاده و این موضوعی است که استاد دانشگاه، وزیر علوم و برخی روسای دانشگاه ها با صدای بلند اعلام کرده اند. آیا زمان اصلاح دانشگاه ها و ساماندهی علم در کشور فرا نرسیده است؟ آیا ایران در زمینه پیشرفت علمی بر اساس برنامه چشم انداز 20 ساله رفتار کرده است؟ سند چشم انداز 20 ساله ایران، سندی برای تبیین افق توسعه ایران، با تاکید بر: اولین موقعیت اقتصادی، علمی و فناوری در منطقه جنوب غرب آسیا (شامل آسیای مرکزی، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) و تاکید بر جنبش نرم افزار و تولید علم. رشد سریع و مستمر اقتصادی، بهبود نسبی درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل. وضعیت جمهوری اسلامی ایران در عرصه علم چگونه است؟

قطع ارتباط دانشگاه با دنیا و ناتوانی در اصلاح آن

“ارتباط دانشگاه های ما با دنیا قطع شده است، اساتید ما امکان حضور در جامعه جهانی را ندارند، باید بگویم ما داریم خودمان را تکرار می کنیم، یعنی در دانشگاه کالاهای تقلبی تولید می کنیم.” این سخنان دکتر تقی آزاد آرامکی، استاد جامعه شناسی دانشگاه علوم اجتماعی تهران است که در یوتیوب منتشر شده است. وی در ادامه می گوید: من با دانشجوی دکتری خود در حال نوشتن مقاله هستم اما مقاله مذکور محصولی نیست که توسط استاد MIT یا دانشگاه سنگاپور قابل قضاوت باشد. خودم می نویسم، خودم قضاوتش می کنم، خودم منتشرش می کنم و خودم جایزه می دهم. این به معنای تقلب، فرسایش و تخریب است».

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: از آنجایی که این وضعیت نهادینه شده است، به راحتی نمی توان دانشگاه را اصلاح کرد. شما می توانید هر وزیر محترمی را در مصدر قرار دهید، نمی توانید در دانشگاه تغییر ایجاد کنید. چون از این وضعیت سود می برند. استاد دانشگاه تهران، منظورم دانشکده علوم اجتماعی است، یک روز هم در دانشگاه سپری نکرد، سالی 20 مقاله و 4 کتاب منتشر کرده است. حتی دانشگاه هم نیست، مسئول هم بود، بعد به عنوان استاد ممتاز ارتقا پیدا کرد، جایزه می دهند و برایش کف می زنند».

آرامکی در ادامه گفت: من می گویم کار مهمی انجام داده اید، در فلان نمایش حضور دارید، 4 کتاب، 20 مقاله، 10 تحقیق انجام داده اید، در سراسر کشور بوده اید. با این وضعیت، شما می توانید ایده هایی داشته باشید و ادعا کنید که یک فرد برجسته هستید.

افت رتبه علمی تمامی دانشگاه های ایران

آرامکی به روابط حاکم بر دانشگاه و تضاد منافع در آن اشاره کرد و به همین دلیل اصلاح آن را به پیشنهاد یوسف حجت رئیس دانشگاه تربیت مدرس امکان پذیر ندانست. به گفته رئیس دانشگاه تربیت مدرس، «دلیل افت رتبه علمی دانشگاه ها در رتبه بندی جهانی اخیر، پایین بودن اعتباری است که در اختیار دانشگاه ها قرار می گیرد».

حجت در گفت وگو با ایسنا، به افت رتبه علمی دانشگاه تربیت مدرس در رتبه بندی های اخیر جهانی اشاره کرد و اظهار کرد: متاسفانه اخیراً در رتبه های جهانی افت داشته ایم؛ امیدوارم بتوانیم این وضعیت را برطرف کنیم، اساساً در رتبه های اخیر اخیر افت رتبه های جهانی داشته ایم. رتبه‌بندی جهانی، همه دانشگاه‌های ایران با افت روبه‌رو شدند، دلیل افت رتبه علمی دانشگاه‌ها در رتبه‌بندی جهانی اخیر، پایین بودن اعتبار است. دانشگاه ها متأسفانه روز به روز قدرت خرید خود را از دست می دهند، اگرچه ممکن است ظاهر اعتبارات بیشتر شود، در حالی که ما دیگر نمی توانیم تجهیزات آزمایشگاهی خوبی برای دانشگاه بخریم حدود 20 یا 30 سال پیش می‌توانست تجهیزات خوبی به دست آورد.”

رئیس دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: متأسفانه امروز تمام بودجه دانشگاه صرف یکسری فعالیت های روزمره مانند حقوق، دستمزد، خوابگاه و غذا می شود و نمی توانیم فعالیت را متوقف کنیم و به همین دلیل اعتبارات باقی مانده برای پژوهش در مقایسه با آن کمتر است. آنچه در سال های گذشته باقی مانده بود، خلاء ایجاد شده در حوزه علمی و پژوهشی باید توسط دولت جبران شود علاوه بر این، اعتبارات این مراکز در مقایسه با بودجه سایر نقاط کشور زیاد نیست منابع درآمدی برای دانشگاه باشد و بتوانیم بخشی از نیازها را تامین کنیم.

اما ژاله حس خواه، عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان در گفتگو با فرهیختگان از رابطه دانشگاه و سومین شاخص در توسعه پایدار اثربخشی است و می گوید: آموزش عالی چقدر توانسته با استفاده از منابع و فعالیت های خود به اهداف و نتایج مطلوب دست یابد. میانگین ایران در این شاخص 50.1 درصد و برای کشورهای OECD 69.2 درصد بوده است. به گفته دکتر مهدوی که در سخنانی برای انجمن اسلامی معلمان نقل از داد، رتبه ایران در تولید آثار و اسناد علمی بین سال‌های 1395 تا 1390 12 رتبه افزایش یافته است، اما در دو شاخص انتشار و جذب دانش، علیرغم بهبود رتبه، وضعیت ما نامطلوب است. شاخص بعدی توسعه بهره وری است که به معنای استفاده حداکثری از منابع با حداقل هزینه است و در این زمینه به طور متوسط ​​از کشورهای OECD پایین تر هستیم. سهم آنها در این بخش 63.4 درصد و سهم ما 47.8 درصد است. همچنین تنها 1.8 درصد از پایان نامه های تکمیل شده مورد تقاضای کشور است.

افزایش بودجه راه حل مشکلات دانشگاه و علم است؟

وزیر علوم وی در واکنش به افت رتبه علمی دانشگاه های ایران در جهان مانند حجت به بحث بودجه دانشگاه ها پرداخت. یعنی بحث بازسازی ساختاری دانشگاه و عدم نفوذ فشار دولت بر دانشگاه و فضای علمی به قول دکتر سیمایی وزیر علوم نبود. وی با تاکید بر اینکه 20 دانشگاه ایرانی در بین 500 دانشگاه برتر دنیا قرار دارند، گفت: تلاش می کنیم با تامین منابع مالی رتبه علمی دانشگاه ها را بالا ببریم.

حسین سیمای صراف در حاشیه شصتمین اجلاس معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه ها، آموزش عالی و موسسات پژوهشی که در دانشگاه الزهرا برگزار شد، در پاسخ به وی گفت: واقعیت این است که پژوهش انجام نمی شود. بدون منابع مالی کافی، بودجه خوبی در قانون برنامه دیده شده است که امیدواریم با تامین این منابع، شاهد کاهش رتبه های پژوهشی و علمی به دلیل مالی نباشیم. در حال حاضر 20 دانشگاه ایرانی در رتبه های پایین تر از 500 دانشگاه برتر دنیا قرار دارند که البته ما مصمم هستیم که این تعداد در وزارت علوم افزایش یابد برای گروه‌های پژوهشی دانشگاه‌ها، تأمین این بودجه موجب ارتقای رتبه علمی دانشگاه‌ها می‌شود.»

شاید سخنان محمود صادقی، یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفت و گو با علما، حکایت از فراموشی استانداردهای علمی در دانشگاه های ایران داشته باشد. وی می گوید: در چهار دهه گذشته در برخی از جنبه ها رشد نسبتاً سریعی داشته ایم، مثلاً از نظر کمی تعداد دانش آموزان از کمتر از 200 هزار نفر به بیش از چهار میلیون یا چهار و نیم میلیون رسیده است. و تعداد مراکز علمی و همچنین دوره های تحصیلات تکمیلی قابل قیاس با رشته آموزش عالی و زبان بعد از انقلاب نیستیم. باید ببینیم چه ضعف هایی داریم یعنی از یک طرف رشد کمی داریم اما از طرف دیگر باید ببینیم کیفیت در حد لازم است و استاندارد جهانی رعایت می شود یا خیر! »

مکمل

به نظر می رسد در دنیای مدرن، دانشگاه یکی از پایه های توسعه علمی است. با همه این اوصاف، ورود قدرت به عرصه علم باعث شده است که افول علم بیش از گذشته خود را نشان دهد. بدون بررسی جدی رابطه قدرت و علم و تعیین مرزهای استقلال علمی از قدرت سیاسی، بعید است که اعراب توسعه علمی محلی داشته باشند. تا زمانی که فضای علمی دانشگاه توسط اساتید مدیریت نمی شود، اعم از رئیس دانشگاه یا رئیس گروه علمی توسط قدرت سیاسی تعیین می شود، آیا انتظار توسعه کشور بیهوده نیست؟ با این حال سخنان ارامکی بسیار قابل تامل است. اینکه مسئول کشور در دانشگاه با استفاده از موقعیت قدرت خود مرزهای استقلال حوزه علمی را در مهمترین دانشگاه کشور یعنی دانشگاه تهران مخدوش می کند، بیانگر نیاز ایران به نظارت بر دانشگاه است. روز به روز از منظر علم و موشکافی. در تدوین استانداردهای زندگی محروم شوند. بنابراین زوال علمی ریشه های عمیق تری دارد. تاکید بر کمبود بودجه که البته مناسب است اگرچه لازم است اما کافی نیست. بنابراین عدم توجه به رابطه قدرت و دانشگاه به معنای تقویت دور باطل توسعه نیافتگی است.

بیشتر بخوانید:
هشدار فراستخواه، رحمانیان و میرزایی درباره تهدیدات ففق/پیروزی یعنی ففق با 50 درصد شرکت نکردن در انتخابات/تعمیق ففق با رضایت مردم
محمدی: بدون حضور اقوام در قدرت، وحدت شکل نمی گیرد/ پزشکان برای پیشرفت ایران از کره جنوبی و تایوان درس بگیرند/ اسلام سیاسی نیازمند نوسازی همه جانبه است.
چرا ۷۳۱ بانک در حوادث سال ۲۰۱۸ مورد حمله قرار گرفتند؟
روایت میدری از الزامات امنیتی در ایران / بدون توانمندی..
درگیری با نسل دختر قصاب، امیدهای انتخابات 1403 را می سوزاند / درگیری نسلی نقشه صهیونیستی است / راه حل; ائتلاف و توافق بر سر مسائل مشترک

216216