شأن نزول سوره حشر چیست؟

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، آیت الله عبدالکریم عابدینی، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه قزوین در جلسه تفسیر قرآن کریم در مسجد شیخ الاسلام در سخنانی به تشریح سوره مبارکه حشر پرداخت. که در ادامه می خوانیم:

بنابر روایت ایکنا، یکی از نام‌های این سوره حشر و دیگری بنی نظیر، سوره حشر مدنی است، 24 آیه و 445 کلمه و 1912 حرف دارد. پنجاه و نهمین سوره در قرآن کریم است که بعد از سوره مجادله و قبل از سوره ممتحنه است.

برخی از سوره های قرآن را مسبحات می نامند که در تعداد این سوره ها اختلاف است، زیرا برخی می گویند هفت سوره و برخی شش سوره و برخی می گویند پنج سوره از مصباحات است، مصباحات سوره هایی که با تسبیح شروع می شوند و شامل سوره های اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و آلا هستند.

خداوند متعال در مورد اهمیت تسبیح در آیات 139 و در ذیل سوره صافات می فرماید: ای مردم بدانید یونس از فرستادگان خدا و رسولان الهی است، به یاد داشته باشید زمانی که یونس وارد کشتی پر از جمعیت شد، کشتی حرکت کرد. وقتی از ساحل دور شدند، متوجه شدند که بار کشتی سنگین است و ممکن است کشتی غرق شود، تصمیم گرفتند سبک شوند. باران، قرعه کشی کردند و قرعه به نام یونس افتاد و او را در آب انداختند، نهنگ یونس در حالی که خود را به خاطر ترک مأموریتش سرزنش کرد، به آب فرو رفت.

خداوند متعال در آیه 87 سوره انبیاء می فرماید: یونس را به یاد آورید، هنگامی که خشمگین شد و می رفت، پنداشت که ما بر او سخت نگیریم; خداوند ادامه داد: یونس در شکم نهنگ و در اعماق اقیانوس در تاریکی های بسیار بود، اما ناامید نشد، در این تاریکی ها یونس به خدا امیدوار شد و گفت: خدایا من جز تو کسی را ندارم. تو که خدایی می کنی نعمتی، اگر اتفاقی بیفتد من افتاده ام به خودم ظلم کرده ام و این نتیجه رفتار خودم است، هیچ ظلم و حکمتی از آن انتظار نمی رود. تو، این من بودم که اشتباه کردم و کارم به اینجا رسید.

در هر شرایطی به خدا امیدوار باشید

خداوند متعال در ادامه سوره صافات می فرماید: اگر یونس در آن وضعیت تاریک با ما با تسبیح صحبت نمی کرد تا قیامت مشکلش حل نمی شد، اما همین که با تسبیح صحبت کرد ما هم با تسبیح صحبت می کردیم. او را پاسخ داد و غم و اندوه سنگینی را که بر او وارد شده بود رها کرد. داشت سایه می انداخت، نجاتش دادیم. سپس خداوند به همه بندگانش مژده داد و فرمود: «به این ترتیب ما همیشه همه مؤمنان را نجات می دهیم. اینجا خداوند نشان می دهد که در هر شرایطی باید به خدا امیدوار بود و رمز موفقیت تسبیح است».

در ادامه شناسنامه سوره حشر باید صحت نزول این سوره را بررسی کنیم. مفسران، علما و مورخان درباره صحت نزول سوره حشر اتفاق نظر دارند که سه طایفه یهودی از جمله بنی نذیر، بنی قریظه و بنی قینقاع اصالتاً از سرزمین حجاز نبودند و آن را در کتابهای خود خوانده بودند. در آخرالزمان پیامبری برای ظهور، پس تصمیم گرفتند به سرزمینی که قرار است این پیامبر در آنجا ظهور کند، بیایند و منتظر ظهور او باشند.

در کتابشان آمده بود که خواه ناخواه این پیامبر ظهور می کند، با خود فکر کردند که اگر می خواهیم برای آینده جهان تصمیم گیرنده باشیم، اگر بخواهیم باید در سرزمین حجاز باشیم. دست از این پیامبر بردارید، ما باید در این سرزمین باشیم. از این رو یهودیان هرگز پیامبر (ص) را همراهی نکردند و به ندرت هیچ یک از آنها ایمان آوردند، زیرا اصولاً مؤمن نبودند، حتی زمانی که تصمیم گرفتند به سرزمین حجاز بیایند، تصمیم آنها با حیله و نیرنگ و حیله همراه بود. نیرنگ برای اشغال این سرزمین این همان کاری بود که امروز انجام می دهند.

خواندن سوره حشر ثواب دارد; در وصال الشیعه از پیامبر اکرم (ص) آمده است که هر که سوره حشر را بخواند، فرشتگان بر او درود می فرستند و برایش استغفار می کنند و همه جهانیان زبان به روی او می گشایند تا استغفار کند. اگر آن روز یا شب که این شخص سوره را بخواند و بمیرد ثواب شهید دارد.

خداوند متعال در آیه 44 سوره اسراء فرموده است: «سبحان السموات و الارض و هذا فیه و من تسبیح فی حمد و لا تفقهون تسبیهاهم إنَّه کان حلیما غفورها»، آسمانهای هفتگانه تسبیح دارند. خدایا، زمین هم خدا را تسبیح می گوید، همه و همه در آسمان ها و زمین خدا را تسبیح می کنند. خداوند متعال، هیچ چیز را در جهان نخواهی یافت، مگر اینکه کار آن تسبیح خداوند باشد.

مصباح کفعمی از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند: هر که سوره الرحمن و حشر را بخواند، چون شب فرا می رسد و نیازمند مکان امنی است، خداوند فرشته ای را که شمشیری در دست دارد، برای نگهبانی و محافظت از او قرار می دهد.