«مؤسسه حکمت و فلسفه ایران» از سید حسین نصر تا حسین واله

به نقل از خبرگزاری اخبار آنلاین به نقل از سازندگی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری طی حکمی حسین واله را به عنوان رئیس پژوهشکده حکمت و فلسفه ایران منصوب کرد. حسین سیمای صراف در حکم انتصاب واله آورده است: نظر به مراتب تعهد، تخصص و تجارب ارزنده جنابعالی به موجب این حکم به سمت ریاست پژوهشگاه حکمت و فلسفه ایران منصوب می شوید. از جنابعالی انتظار می رود بر اساس قوانین، سیاست ها و برنامه های مصوب دانشگاه اسلامی نسبت به آن مؤسسه رسیدگی نمایید. امید است با پیروی از معارف اسلامی، مبانی علمی و راهبرد حکومت وحدت ملی و با جلب همکاری دانشگاهیان و صاحب نظران، وظایف محوله را به نحو شایسته انجام دهید.» علم از خدمات و زحمات حجت الاسلام عسگر دیرباز رئیس سابق پژوهشکده حکمت و فلسفه ایران در دوران تصدی این مسئولیت قدردانی کرد.

حسین واله متولد 1343 در مشهد، عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی با رتبه دانشیاری است. از مهمترین سوابق اجرایی وی می توان به معاونت سیاسی دفتر رئیس جمهور در دولت هشتم و سفیر ایران در الجزایر اشاره کرد. واله دوره دکتری خود را در رشته فلسفه و کلام اسلامی در دانشگاه تربیت مدرس گذرانده است. واله اگرچه محقق فلسفه اسلامی است، اما بیشتر به فلسفه تحلیلی گرایش دارد و دروس دانشگاهی او یا مربوط به فلسفه معاصر غرب است یا فلسفه دین با رویکرد تحلیلی یکی از مهم ترین کتاب هایی که حسین ویل ترجمه کرده، کتاب «یک خوانش ناشناخته» است. زبان دین» نوشته دی.زی فیلیپس، «کریپکه» کنسلو پرتی، «درآمدی بر معناشناسی زبانی» جان لاینز، «درآمدی بر فلسفه معاصر غرب» آنتونی آپیا، «راهنمای کمبریج برای افکار پوپر» نوشته جرمی شییرمر و جفری استوکس و «نظریه سیاسی در اسلام؛ تحلیلی انتقادی از تاریخ اهل سنت». و اندیشه سیاسی شیعه و تحولات آن» علی الزمی خاطرنشان کرد. «نظریه حکمرانی بر اساس مبانی فقه سنتی شیعه»، «چالش ها و تأملات دین و حکومت» و «مابعدالطبیعه و فلسفه زبان» از جمله آثار واله است. با این سوابق پژوهشی و دانشگاهی انتظار می رود در جهت احیای گذشته درخشان این موسسه و افروختن چراغ حکمت و خرد در آن گام بردارد.

موسسه ای پنجاه ساله

پژوهشکده حکمت و فلسفه ایران مؤسسه ای است که نسب آن به دهه 50 می رسد و داستان آن به شرح زیر است:

پس از عضویت سیدحسین نصر در مؤسسه بین المللی فلسفه در فرانسه، ریموند کلیبانسکی (رئیس این مؤسسه) پیشنهاد کرد: «چرا چنین مؤسسه ای را در ایران تأسیس نمی کنید، پس از این پیشنهاد، پس از مشورت با افرادی مانند سید جلال الدین آشتیانی، عبدالله تزم، مرتضی مطهری، یحیی مهدوی، محمود شهابی، مهدی محقق و هانری کوربان مقدمات تأسیس این انجمن را فراهم کرد، محمود شهابی پیشنهاد کرد که نام این انجمن مانند انجمن های سلطنتی بریتانیا، سوئد و سایر نقاط، انجمن سلطنتی فلسفه خوانده شود. از هانری کربن نام «انجمن فلسفه ایران» برگزیده شد و سپس خانه قدیمی لقمان الملک را خریداری کردند چهارراه پهلوی (ولیعصر فعلی) و آن را بازسازی کرد.

انجمن حکمت و فلسفه سرانجام در 13 دی ماه 1353 به منظور شناخت و معرفی و گسترش میراث فلسفی و فکری ایران در دوران اسلامی و قبل از اسلام در داخل و خارج از کشور و همچنین آشنایی ایرانیان با عرصه فکری و فلسفی تأسیس شد. سنت های تمدن های دیگر شرق و غرب و مقایسه و مقایسه مکاتب مختلف فلسفی شروع به کار کرد. سید حسین نصر هدف اصلی تشکیل انجمن فلسفی شاهنشاهی را گفتگوی روشنفکران سکولار ایرانی با علما و فیلسوفان سنتی می داند. به گفته وی، اولین اعضای هیئت علمی انجمن هانری کربن، ایزوتسو، مرتضی مطهری، مهدی حائری، جلال الدین آشتیانی، یحیی مهدوی و خود نصر بودند.

با پیروزی انقلاب و اتفاقات پس از آن، این مؤسسه مدتی تعطیل شد تا اینکه در سال 61 فعالیت خود را از سر گرفت و بار دیگر کلاس های آن باز شد و فضای کشور که نیازمند مباحث مختلف فلسفی بود با سخنرانی ها رونق گرفت. از بسیاری از اساتید در سال 1363 انجمن و 12 مؤسسه دیگر زیر نظر وزارت علوم و «مؤسسه مطالعات فرهنگی» – که امروزه «پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» نامیده می شود – قرار گرفتند و نام انجمن به «پژوهشگاه حکمت و ادیان» تبدیل شد.

غلامرضا اعوانی از سال 1362 ریاست «پژوهشگاه حکمت و ادیان» را بر عهده داشت و سرانجام با تلاش و پیگیری اعوانی در سال 1377 «پژوهشگاه حکمت و فلسفه ایران» به صورت مستقل و با 6 گروه پژوهشی کار خود را آغاز کرد. در آبان 1382 این موسسه با حضور سید محمد خاتمی به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. اعوانی پیش از آنکه در سال 1377 به همراه تعدادی از دوستانش (مصطفی محقق داماد، غلامحسین ابراهیمی دینانی، ضیاء مهد، شاهین اعوانی، نجفاقلی، پژوهشکده حکمت و فلسفه را از زیر سایه مؤسسه مطالعات فرهنگی بیرون بکشد. حبیبی، شهرام پازوکی، یوسف ثانی و …) دریافت کردند مجوز انجمن علمی حکمت و فلسفه و این انجمن اساسنامه جدیدی نوشت و در آذرماه 1396 تصویب کرد و در انجمن های علمی کشور اعلام موجودیت کرد.

تا مرداد 1390 که غلامرضا اعوانی ریاست پژوهشکده حکمت و فلسفه را بر عهده داشت، فعالیت های انجمن حکمت و فلسفه نیز در همان محل پژوهشکده انجام می شد و به همین دلیل افراد کمی بین این دو تمایز قائل بودند. موسسات، اما پس از عبدالحسین خسروپناه در مرداد ماه سال 1390 به ریاست پژوهشکده حکمت و فلسفه منصوب شد. اعوانی و دوستانش تصمیم گرفتند فعالیت های انجمن حکمت و فلسفه را از مؤسسه جدا کنند و دور جدیدی از فعالیت ها را آغاز کنند. اعلام کردند. عبدالحسین خسروپناه تا آذر 1397 رئیس پژوهشکده حکمت و فلسفه بود و پس از وی غلامرضا زکیانی (1400-1400)، احمد حسین شریفی (1400-1401) و اصغر دیرباز (1401-1403) رئیس این مؤسسه بودند. .

پژوهشکده حکمت و فلسفه ایران از ابتدای تأسیس، در کنار فعالیت های آموزشی، مبتکر برگزاری کلاس های آموزشی رایگان نیز بود و دوره های مختلفی را برای علاقه مندان ارائه می کرد، اما از زمان صدارت خسروپناه، تعداد این کلاس ها کاهش یا تغییر ماهیت داده اند و انتظار می رود با شروع فعالیت حسین واله در این موسسه، فعالیت ها و کلاس های آن احیا شود و فعالیت ها گروه های مختلف موسسه شکوفا خواهد شد. گروه های فلسفه غرب، گروه فلسفه اسلامی، گروه ادیان و عرفان، گروه منطق، گروه مطالعات علوم، گروه الهیات، گروه ابن سینا، گروه حکمت عملی و گروه فلسفه علوم انسانی گروه های پژوهشی هستند. این موسسه این گروه ها وظیفه برنامه ریزی، هماهنگی، نظارت، هدایت، حمایت و اجرای طرح های پژوهشی و تشکیل دوره های تحصیلات تکمیلی با تاکید بر پژوهش را در چارچوب اساسنامه و آیین نامه داخلی بر عهده دارند.

259