نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغانبر اساس کتیبه‌های نصب شده در این مسجد، تاریخ ساخت آن به سال 1179 برمی‌گردد و تا سال 1355 در آن نماز اقامه می‌شده است، اما پس از مدتی داربست‌های چوبی برای مرمت و بازسازی مسجد را احاطه کرده است.
همشهری نوشت: چندین دهه از آن روزها می گذرد و این داربست ها همچنان پابرجا هستند و خبری از مرمت نیست. به گفته اساتید معماری، این مسجد شاهکاری از هنر معماری ایرانی اسلامی است و می تواند کلاس درس دانشجویان معماری باشد، زیرا مسجد رجبعلی اولین سقف و گنبد بیضی شکل ایران و تهران را دارد. همچنین کشف «چاه قرآن» در این مسجد تاریخی از دیگر ویژگی هایی است که آن را از مساجد قدیمی تهران متمایز می کند.
نصرالله حدادی تهران پژوه می گوید: «در این مسجد چاه قرآن برای گذاشتن قرآن های پاره قدیمی حفر شده بود، حاج رجبعلی از رهگذران مدرسه بود و ارادت زیادی به ملا محمد جعفر شریعتمداری داشت. سال ها قبل از انقلاب، خاندان شریعتمداری اقامه نماز این مسجد را اقامه کردند. این مسجد به همراه موقوفات خود به نوادگان حاج رجب علی وقف شده است تا نسل به نسل در این مسجد اقامه نماز کنند. ورودی غربی به شبستان زمستانی و ورودی جدید منتهی می شود شبستان جدید در تهران قدیم به دلیل نبود سیستم تهویه مطبوع برای برخی از مساجد دو شبستان ساخته شد که با دیوارهای قطور و رو به آفتاب ساخته شد تا نمازگزاران از سرمای زمستان در امان باشند. و شبستان تابستانی که در سایه ساخته می شد و معمولاً بعد از ایوان و بدون در ورودی تشکیل می شد. مسجد حاج رجبعلی یکی از معدود مساجد تهران است که دارای دو نمازخانه است.
در سال دوم سلطنت فتحعلی شاه قاجار مرحوم حاج رجبعلی تهرانی از تجار بازار تهران حدود 20 هزار تومان برای ساخت مدرسه علمیه و مسجد هزینه کرد. علی شریعتمداری، نوه و متولی مسجد حاج رجبعلی درباره تاریخچه این مسجد می گوید: بیش از 6 دهه پیش پدربزرگم پیش نماز این مسجد بود، این مسجد توسط استاد محمد قلی شیرازی یکی ساخته شد. از معماران آن زمان و ساخت آن 17 سال طول کشید تا در اطراف مسجد حجره ای برای ماندن دانش آموزان ساخته شود، اما اکنون فقط چند اتاق دیگر باقی مانده است به طوری که هر زمان که این مسجد نیاز به پول دارد، این سنگ ها را حدود 10 سال پیش متوجه شدم که هنوز جای این سنگ ها مشخص نیست نمی‌دانم چه کسی یا چه کسی این سنگ‌ها را دزدیده است و چگونه و کی».
شریعتمداری معتقد است که این مسجد به خودی خود یک مکتب معماری است: «علاوه بر ویژگی های معماری و کاشی کاری منحصر به فرد، قبله این مسجد مسطح است در حالی که قبله تهران کج بود و بناهای اطراف مسجد که مربوط به آن بوده است. همچنین از موقوفه حاج رجب علی که در حال حاضر تحت اجاره نامه اهالی محله است اشعاری نیز در تزیینات و کاشی کاری های این مسجد دیده می شود که از جمله این اشعار می توان به ابیات زیر اشاره کرد در طاق شرقی ایوان باقی ماندم تا این مسجد را بازسازی و مرمت کنم و حالا هر وقت بخواهم پولش را بگیرم بارها از سوی میراث کمک شده است، اما در این مدت مسجدی ساخته شده است تا مردم بتوانند در بخشی از این مسجد نماز بخوانند.
مسجد حاج رجبعلی ملحقات دیگری مانند مدرسه و مسجد داشت که به مرور زمان تخریب شد. از مدرسه ای که در ضلع شرقی مسجد قرار داشت تنها یک ایوان کاشی کاری و دیواری باقی مانده است و کلاس های درس این مدرسه به منازل مسکونی تبدیل شده است. در کنار این مسجد، حوزه علمیه ای نیز وجود داشت که دارای 2 کلاس درس و 10 حجره بود که امروزه مدرسه ویران شده و اثری از آن باقی نمانده است. امانت حاج رجبعلی نیز در گذشته وسعت زیادی داشت و مردم در این منطقه مراسم محرم و تعزیه برگزار می کردند. در سال 1357 به جای تکیه قدیمی حاج رجبعلی که جزء ملحقات مسجد بود، حسینیه ای توسط مکتب الرضا ساخته شد. در سال 1357 بود که حجت الاسلام سید ابراهیم خلخالی به جای تکیه این حسینیه را ساخت.
منبع: www.khabaronline.ir
