ماهیت و ماهیت فرشتگان چیست؟

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، پاسخ پرسش پرسشگر درباره ماهیت فرشتگان توسط مرکز پاسخگویی به سوالات دینی ارائه شده است.

سوال: آیا فرشتگان بدنی دارند که قرآن آنها را بالدار توصیف کرده است؟!

پاسخ: وجود فرشتگان از مسلمات قرآنی است و هیچ مسلمانی در وجود آن اختلافی ندارد. (1) همچنین ملائکه دارای صفاتی مانند اطاعت و عصمت در اطاعت از خداوند و غیره هستند (2) و در این صفات تردیدی نیست. مشکل اساسی، توصیف حقیقت ملائکه است; یعنی ملائکه را از مادیات می دانند یا مجردند. اگر مجرد محسوب می شوند پس چرا خداوند آنها را دارای بال دانسته است: «الحمد لله آفریننده السموات و الارض که فرشتگان را رسولان با بالهای مضاعف و سه گانه و چهارگانه قرار داد، هر چه بخواهد می افزاید. به خلقت.” و او بر هر کاری تواناست» (3)

در ادامه به اصول مختلف فرشتگان و بال های آنها در قالب نکاتی اشاره شده است:

نکته اول: جسم نرم نور

برخی از محققان فرشتگان را دارای بدنی ظریف و سبک می دانند. مقصود از جسم لطیف نور این است که بدن دارند، اما بدنشان مانند عناصر خاک یا آتش نیست، بلکه چیزی لطیف و ساخته شده از نور است که به صورت های مختلف در می آید; از این رو برخی دو بال دارند و برخی بیشتر و گاه بدون بال و شبیه انسان بی عیب و نقص به انبیا و اولیای خدا وحی می شوند. قول ضعیفی است که فیلسوفان ضعیف مطرح کرده اند. (5)

برخی از محققین که به این دیدگاه (جسم نوری لطیف) تمایل دارند و اثبات تجرد محض را برای فرشتگان مشکل می دانند (6) به این نکته توجه دارند که چون بدن فرشتگان سبک و نرم است، بال هایشان نباید باشد. پر از پر متراکم باشد پس درست است که «بال» به معنای بال پرندگان است، اما در این صورت نمی توان حکم کرد که فرشتگان بال هایی مانند پرندگان دارند به گونه ای که برای حرکت و تغییر مکان به این بال ها نیاز دارند. زیرا اصولاً از بال ها فقط برای حرکت در جو زمین استفاده می شود که هوای فشرده آن را احاطه کرده است و پرندگان با بال های خود روی امواج هوا قرار می گیرند و می توانند بالا و پایین بروند اما وقتی از جو زمین خارج می شویم به دلیل عدم وجود هوا در خارج از جو، بال کوچکترین تأثیری بر حرکت ندارد و از این نظر مانند سایر اندامها است. بنابراین روشن است که این گونه تعابیر را نمی توان از جنبه جسمانی و مادی حمل کرد، بلکه بیانگر عظمت معنوی و ابعاد قدرت آنهاست. به عبارت دیگر، داشتن بال ملائکه کنایه از قدرت و توانایی آنهاست، به طوری که می توان گفت کثرت بال (مانند جبرئیل که ششصد بال نقل شده) نیز کنایه از قدرت بیشتر است. این تعبیر کنایه آمیز در دو زبان عربی و فارسی بسیار به کار رفته است که می توان نمونه های زیادی برای آن ذکر کرد; مثلاً می گویند بال فلانی سوخت، کنایه از اینکه قدرت حرکت و توانایی از او گرفته شد، یا فلانی را زیر بال گرفت، یا انسان باید با دو بال علم و عمل پرواز کند. مصادیق این تعابیر همگی بیانگر معنای کنایی این کلمه است. (79)

نکته دوم: مجرد و غیر فیزیکی

برخی از محققین فرشتگان را دارای بدن نمی دانند و معتقدند فرشتگان از جسم و ماده فارغ هستند و منظور از بال فرشته، بال متراکم از پر نیست، بلکه چیزی شبیه به بال پرندگان و به دلیل همین شباهت در کاربرد است. همانطور که گفته شد، فرشتگان نیز بال دارند. در واقع فرشتگان نیز مجهز به چیزی هستند که با آن می توانند کاری را انجام دهند که پرندگان با بال های خود انجام می دهند، یعنی از آسمان به زمین و از زمین به آسمان و از جایی به جای دیگر می روند. آنها به جای دیگری می روند که در آنجا تعیین شده اند. (8)

البته شاید بتوان بال های فرشتگان را بر اساس فرض تجرد بر اساس نظریه نمایندگی تبیین کرد. توضیح مقاله این است که کسانی که فرشتگان را جدای از ماده و غیرجسمانی می دانند، ظهور فرشتگان را بر انبیا و اولیای الهی در قالب انسان از جهت وصف و تصرف قوای ادراکی انسان تبیین می کنند. ترسیم بی عیب و نقص؛ (9) پس همان گونه که خداوند فرشته را به صورت انسان بی عیب و نقص بر مریم جلوه داد (10) یا فرشتگان را به صورت جوانان زیبا بر قوم لوط فرستاد، (11) می تواند آنها را نازل کند. به عنوان فرستادگان بالدار (رسولا اولی اجنیهاهی مثنی و ثلث و رباع) به پیامبران الهی. در این صورت اشکالی ندارد که بال های فرشتگان بیشترین شباهت را به بال پرندگان داشته باشد و مثلاً پرهای فشرده و متراکم داشته باشد. در واقع، فرشتگان واقعاً بالدار نیستند، زیرا اساساً غیر جسمانی هستند، اما به نظر انسان‌ها دارای بال هستند.

نتیجه گیری

بنابراین، صحبت از جهان های نامرئی و غیر مادی که ما هیچ تجربه ای از آنها نداریم، ناگزیر با محدودیت های زبانی همراه است. بنابراین در شناخت آنها نباید مصادیق معمول و رایج دنیا را در نظر گرفت، بلکه گاهی باید آنها را کنایه و رجوع به حقایقی خارج از دایره ماده دانست.

با توجه به اینکه فرشتگان موجوداتی با خصوصیات خاص هستند که نمی توان آنها را مانند اجسام اطراف جسم مادی دانست (چه آنها را دارای جسم لطیف نورانی و چه جسم پاک بدانیم) در هر صورت دارای بدنی مانند بدن نیستند. بدن و بدن پرندگان، و زندگی آنها محدود است به هیچ هوایی در اطراف زمین نیست. بالهایی که دارند پر پوشیده نیست. بلکه متناسب با وجود آنهاست و به معنای چیزی است که با آن توانایی سیر در عوالم مختلف را داشته و قادر به انجام کارها هستند. از آنجا که توانایی های فرشتگان متفاوت است، بال های مختلفی نیز برای آنها ذکر شده است; برخی دو بال دارند و برخی بیشتر.

چنین تعبیری از بال ملائکه دور از ذهن نیست و در ادبیات روزمره نیز مؤثر است و به این ترتیب برخی دیگر از کلیدواژه های قرآن مانند عرش و کرسی و… نیز تبیین می شود.

پاورقی ها

1. سوره بقره، آیه 177: «این که روی خود را از مشرق و مغرب بگردانید، نیکی نیست، بلکه نیکی از آن کسانی است که بر خدا و روز بازپسین توکل می کنند». فرشتگان و کتاب».

2. سوره تحریم، آیه 6: «فرشتگان تندخو هستند و خدا را نافرمانی نمی کنند، ما به آنها امر می کنیم و آنچه را ما امر می کنیم انجام می دهند».

3. سوره فاطر، آیه 1: الحمد لله آفریننده آسمانها و زمین، آفریدگار فرشتگان، اولین فرستاده، سوم و چهارم یزید در خلقت ما. او قادر است.

4. مثلاً سوره مریم، آیه 17: «فَأَسْتَعْتُمْ أَنْهُمْ أَنْهُمْ فَأَسْتَعْنَهُمْ أَنْفَسَهُمْ فَأَسْتَلْهُمْ أَنْسَنَا». علاوه بر تمثال فرشته بر مریم (سلام الله علیها)، می توان به ظهور فرشتگان بر حضرت ابراهیم (علیه السلام) و بشارت آن حضرت به ولادت حضرت اسحاق و یعقوب (علیهم السلام) اشاره کرد. و همچنین نزول و ظهور فرشتگان در قالب جوانان زیبا بر حضرت لوط (علیه السلام). و مراجع برای رفع دشمنی به حضرت داود علیه السلام مراجعه کردند. تمثیل جبرئیل به صورت ضحیه کلبی بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) را نیز می توان از این قسم دانست.

5. «می دانم که جماعت ائمه است ولی همه مسلمانان جز من و من از آنها هستم من فلاسفه… درباره وجود ملائکه و آنها اجسام نورانی هستند. «اول آنها دو طرف ثلاث و چهار» و اکثر آنها به صورتهای مختلف قابلیت شکل گیری دارند و خداوند متعال به قدرت خود بر من وارد می شود، صورت ها و تصاویر را می کنم. به حکم والمساله و حرکتهای صعودی «واچدا وکانوا یراحم الوصیة علیهم السلام…» مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، انتشارات مؤسسه الوفاء، ج 1403ق. 59، ص 202-203 (باب الحقیقه الملائکه).

6. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر النشون، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374، ج 1، ص 138. 18، صص 173-177.

7. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر النشون، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374، ج 1، ص 138. 18، ص 167-168; قمی، علی بن ابراهیم، ​​تفسیر القمی، محقق و مصحح، سید طیب موسوی جزایری، قم، دارالکتاب، چ1، قم، 1387ق. 4، 1367، ج. 2، ص. 206.

8. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374، ج17، ص6.

9. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374، ج 1، ص 138. 14، ص 46-45.

10. سوره مریم، آیه 17: «پس از آنان حجابی گرفتی، پس روح خود را بر آنان فرستادیم، پس مانند انسان شد».

11. سوره هود، آیات 77-78: «و چرا رسول ما با آنان نزد لوت آمد و به آنان نیازمند بود و گفت: این روز مصیبت است و اهل یحرون نزد او آمدند. “