وزیر فرهنگ درباره اولین شهر دانشگاهی جهان چه گفت؟

پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغانگزیده ای از سخنرانی سید عباس صالحی با محوریت تمدن اسلامی را ارائه می دهد:

• در ادبیات تمدنی ایران اسلامی، علم و دانش از جایگاه مهمی برخوردار است، اگرچه مقوله جهاد بیشتر به عنوان جهاد فیزیکی شناخته می شود، اما جهاد مالی در کنار جهاد فیزیکی، موضوعی بسیار مهم و بخشی از جهاد مالی است. که در طول تاریخ تمدن اسلامی رخ داده است. رشته وقف علم است.
  در طول تاریخ ایران زمین موتور محرکه حرکت علمی این سرزمین بوده است. از این رو وقف در مسیری که در طول 14 قرن پس از اسلام در توسعه علمی داشتیم همواره موتور محرکه بوده است.
• وقف علمی پشتوانه تمدن طلایی اسلامی در قرون چهارم و پنجم بود که به اوج خود رسید. این سهم به قدری قابل توجه بود که در زمان تأسیس مدارس نظامی، برخی از دانشمندان بزرگ در ابتدا حاضر به رفتن به مدارس نظامی نبودند. زیرا نظام علمی جهان اسلام به کسب علم از طریق موقوفات و مردم عادت کرده است. باید اذعان داشت که شناخت تمدن اسلامی با مشارکت عمومی اتفاق افتاد.
• سهم وقف در مسیر تمدن اسلامی در 14 قرن گذشته سهم بسزایی داشته است که یکی از بهترین نمونه های آن را می توان در وقف ربع رشیدی مشاهده کرد. این تقدیم نامه در 328 صفحه و به قلم خواجه رشیدالدین فضل الله نوشته شده است و بر اساس آن اولین شهر دانشگاهی جهان در این تقدیم چهره خود را نشان می دهد.
• امروزه در دنیا شهرهای دانشگاهی وجود دارد، اما ایجاد این شهر دانشگاهی در دوره ایلخانان بسیار مهم است. در آن زمان مردمی از ملل مختلف به این شهر آمدند و زبان‌های دانشگاهی در این شهر دانشگاهی شامل عربی، فارسی، چینی، یونانی، سانسکریت و غیره بود.
• این شهر دانشگاهی تمام الزامات یک شهر آموزشی را داشت. این موارد نشان می دهد که چگونه به وقف علمی به عنوان محرک توسعه تمدن در مسیر تمدن اسلامی نگاه می کنیم. تاریخ وقف علمی بسیار خواندنی است. حتی گاهی برای امور جزئی علمی مانند وقف کاغذ وقف می شد.