پاپیروس و پترا چیست و چرا برای دانشمندان اسلامی و قرآن پژوهان ارزشمند است؟

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، در سال 1993 مجموعه ای از 140 تا 150 پاپیروس یونانی مربوط به سال های 537 تا 593 پس از میلاد در کلیسایی در شهر باستانی پترا در اردن کشف شد. این اسناد مالی مربوط به ازدواج، ارث، فروش و مالیات، اطلاعات مهمی در مورد زندگی و فرهنگ پترا به دست می دهد و برخی از آنها منتشر شده است.

این اسناد همچنین یکی از نظریات تجدیدنظرطلب در مورد ارتباط پترا و اسلام را رد می کند. زیرا اطلاعات آنها با ویژگی های تاریخی و فرهنگی آغاز اسلام مطابقت ندارد. یافته های تاریخی جدید مانند این پاپیروس ها اهمیت شناخت تمدن های پیش از قرآن را برای درک بهتر قرآن و تاریخ اسلام تایید می کند.

پاپیروس پترا: اسناد مالی از قرن ششم پس از میلاد

باستان شناسان در سال 1993، هنگام حفاری کلیسا در شهر باستانی پترا (در اردن کنونی)، مجموعه ای از 140 تا 150 پاپیروس را به زبان یونانی کشف کردند (تصاویر 1 و 2 را ببینید).

تصویر شماره 1: تصویر اتاقی که پاپیروس ها در آن کشف شدند.

این پاپیروس ها مربوط به دوره بین سال های 537 تا 593 میلادی است. این پاپیروس ها اسناد مالی یکی از خانواده های ثروتمند و متنفذ پترا و عمدتاً در مورد ازدواج، ارث، خرید و فروش و اختلافات مالی است، اما اسناد مربوط به مالیات و مالیات نیز در آنها یافت می شود. اگرچه محققان نتوانسته‌اند همه پاپیروس‌ها را بخوانند (به دلایلی مانند آسیب‌دیدگی و غیره)، اما این پاپیروس‌ها هنوز گنجینه‌ای ارزشمند برای دانش پترا و مردم آن فراهم کرده‌اند. 87 قطعه از این پاپیروس ها[۱] به همراه متن یونانی در 5 مجلد به زبان انگلیسی منتشر شده و محققان برجسته به شرح و توضیح آنها پرداخته اند.[۲]

یکی از دلایل اهمیت پاپیروس ها این است که نشان می دهد برخلاف تصور رایج مورخان و باستان شناسان، شهر پترا و مناطق اطراف آن پس از زلزله سال 551 میلادی خالی از سکنه نبوده است.[۳]. اما این پاپیروس‌ها نه تنها برای سنگ‌شناسان و پژوهشگران فرهنگ و تمدن نبطی اهمیت دارد، بلکه برای دانشمندان اسلامی و قرآن پژوهان نیز ارزشمند است. این پاپیروس ها را حداقل از چهار جهت می توان در اسلام شناسی و قرآن شناسی مهم و ارزشمند دانست:

نقش پاپیروس های پترا در شناخت محیط تاریخی ظهور اسلام

1. می دانیم که یکی از اجزای متون، پیشینه تاریخی پیدایش آنهاست. از این منظر همانطور که در کتاب حیات جدید در کالبد قدیم گفتم «در تفسیر قرآن هر آنچه که مربوط به فرهنگ و زندگی محیط ظهور اسلام است باید در نظر گرفته شود.»[۴] به این معنی که در فهم و تفسیر قرآن، شناخت محیط شبه جزیره و سرزمین های همجوار مانند مصر، حبشه و ایران بسیار مهم است.[۵]

با این توضیحات مشخص می شود که پاپیروس های پترا که اطلاعاتی در مورد پترا و نواحی اطراف آن ارائه می کنند، برای شناخت محیط ظهور اسلام و قرآن اهمیت دارند. قدمت این پاپیروس ها به سال های 537 تا 593 میلادی باز می گردد و به همین دلیل در فاصله زمانی هفتاد تا بیست سال قبل از ظهور اسلام نوشته شده اند. به هر حال می دانیم که در قرآن به پترا و شمال غربی عربستان اشاره شده است. مهدی شاددل اخیراً با شواهد متقن نشان داده است که منظور از «الرقیم» در قرآن (کهف: 9) همان پترا است.[۶]

همچنین قرآن به ویژه در داستان های جزا به مناطقی در شمال غربی شبه جزیره اشاره می کند.[۷] به این ترتیب پاپیروس های پترا می توانند به درک و شناخت بهتر محیط ظهور اسلام کمک کنند.

گفتم پاپیروس های پترا عمدتاً اسناد مالی درباره ازدواج، ارث، خرید و فروش، اختلافات مالی، مالیات و مالیات هستند. از سوی دیگر آیات فراوانی در قرآن درباره احکام عقود و ارث وجود دارد.[۸] بررسی تطبیقی ​​آیات مالی قرآن با توجه به پاپیروس های پترا، مبنای تاریخی جدیدی برای آیات قرآن فراهم می کند.

واژگان عربی در پاپیروس های پترا: پیوند با زبان قرآن

در پاپیروس های پترا کلمات عربی زیادی با حروف یونانی نوشته شده است. وجود واژه های عربی در این پاپیروس ها به همراه سایر یافته ها نشان می دهد که جمعیت بومی شهر عرب زبان بوده اند، هرچند زبان رسمی شهر یونانی بوده است. این مجموعه واژه های عربی برای آن دسته از محققینی که در مورد زبان عربی قرآن و خط نسخه های قرآن تحقیق می کنند، اهمیت فوق العاده ای دارد.

علمای اسلامی برای درک بهتر زبان قرآن همواره به دنبال متون عربی پیش از قرآن یا معاصر بوده اند. دلیل اهمیت اشعار جاهلی در قرآن پژوهی همین است. اما در مورد اشعار جاهلی این تردید وجود دارد که آیا واقعاً این اشعار متعلق به دوره قبل از ظهور اسلام است یا خیر؟ از این منظر، طبیعتاً کشف متون عربی یا کلماتی که تقدم زمانی آنها بر قرآن غیر قابل تردید است، بسیار مهم است. بی جهت نیست که دانشمندانی مانند احمد الجلاد و عمر الغول مقالات متعددی در مورد کلمات عربی پاپیروس های پترا نوشته اند.[۹]

پاپیروس پترا و رد فرضیه ارتباط پترا با شهر مقدس اسلام

اطلاعات موجود در این پاپیروس ها کم و بیش یکی از نظریه های تجدیدنظرطلب جدید را رد می کند. دن گیبسون که به صورت آماتور در زمینه باستان شناسی شهر پترا تحقیق می کند، در نوشته های خود این فرضیه را مطرح کرده است که شهر مقدس اسلام پترا است و نه مکه، و پیامبر اسلام و پیروان او اول بوده اند. در پترا و سپس به مدینه مهاجرت کرد.[۱۰] اما اطلاعات موجود در این پاپیروس ها معقول بودن این فرضیه را به طرق مختلف زیر سوال می برد.

اسامی یونانی ساکنان پترا، سیستم اداری شهر، جمعیت مسیحی شهر، نام مکان های مختلف، نظام مالیاتی و بسیاری موارد دیگر نشان دهنده جامعه ای غیر از آنچه در قرآن می یابیم و سایر اسناد تاریخی مربوط به آغاز اسلام.[۱۱] بالاخره در این پاپیروس ها از قبایلی مثل قریش و سایر اقوام که می شناسیم خبری نیست.[۱۲] این مقاله بار دیگر اهمیت یافته‌های تاریخی و باستان‌شناسی پیش از اسلام و معاصر را در ارزیابی نظریه‌های تجدیدنظرطلب نشان می‌دهد.

امیدوارم یافته های جدید تاریخی و باستان شناسی به علمای اسلام و قرآن پژوهان در ایران و جهان اسلام نشان دهد که برای درک پیشینه ظهور اسلام و درک و تفسیر عمیق تر و دقیق تر از قرآن، چگونه آشنایی با فرهنگ و تمدن پیش از قرآن بسیار مهم است.

تصویر شماره 2: تصویر یکی از پاپیروس ها

مراجع:

[۱] جلد اول تا پنجم در سال های 2002، 2013، 2007، 2011 و 2018 منتشر شده است.

[۲] پترا پاپیری IV (مجموعه جعبه‌ای): 1-5، امان: مرکز تحقیقات شرقی آمریکا، 2018.

[۳] برای مثال ببینید:

– النصارات، محمد اول و توئیسی، سعد ع.، «القاب پترا در قرن ششم»، باستان شناسی و نگارش عربی، 27 (2016)، ص 208-214.

[۴] جمشیدپور، آرش، زندگی تازه ای در کالبد واژه های کهن. شق القمر: واقعه ای در گذشته یا اخبار آینده؟، قم: مؤسسه فرهنگی طه، کتاب طه، 1398، ص. 108.

[۵] اسلام شناسان غربی به فهم «قرآن در بافت تاریخی آن» توجه جدی دارند. دو جلد مهم با همین عنوان منتشر شده است:

– قرآن در زمینه تاریخی، ویرایش جی اس رینولدز، لندن: روتلج، 2008.

– دیدگاه های جدید درباره قرآن: قرآن در زمینه تاریخی 2، ویرایش شده توسط جی اس رینولدز، لندن: روتلج، 2011.

[۶] مهدی شاددل، «Studia Onomastica Coranica: Al-Raqim, Caput Nabataeae»، مجله مطالعات سامی 62، 1396، صص 318-303.

[۷] قرآن در داستان‌های عذاب دست‌کم سیزده قبیله را با نام‌های خاص یا کم و بیش مشخص ذکر می‌کند: (1) عاد، (2) ثمود، (3) قبیله نوح، (4) قبیله ابراهیم، ​​(5) قبیله نوح. قبیله، (6) قبیله فرعون. ) القریه و (13) اصحاب فیل (قرآن تاریخ دو قبیله دیگر را نیز ذکر کرده است، اما نامی از این دو قبیله در قرآن نیامده است. ر.ک: نهال: 112-113؛ مؤمنون. : 41-31). از میان این سیزده قبیله، حداقل هفت قبیله در شمال شبه جزیره هستند: قبیله عاد، قبیله ثمود، قبیله نوح، قبیله ابراهیم، ​​قبیله لوط، اصحاب حجر و اصحاب مدین درباره قبیله عاد در قرآن و یافته های جدید باستان شناسی ر.ک:

– هیلی، جان اف.، دین نبطیان: یک دیدگاه، لیدن؛ بوستون؛ کلن: بریل، 2000، ص 56-57، 111.

– الجلاد، احمد، پیش نویس. «متن نامه قوم عاد».

مقاله الجلاد به صورت پیش نویس در صفحه دانشگاهی او موجود است.

برخی از محققین خاستگاه قبیله طوبی، اصحاب الراس و اصحاب العیک را در شمال غربی عربستان دانسته اند. نگاه کن:

– گرد-ر. پوین، «لوکه کومه = لیکه، ارسیان = اصحاب الرّس، و دیگر نام‌های پیش از اسلام در قرآن: راه برون رفت از «چشمه»؟»، در ریشه‌های پنهان اسلام: تحقیقات جدید. به تاریخ اولیه آن، ویرایش شده توسط کارل هاینز اوهلیگ و گرد-آر. پوین، کتابهای پرومتئوس، 1389، صص 335-360.

– هیلی، جان اف.، دین نبطیان: یک دیدگاه، لیدن؛ بوستون؛ کلن: بریل، 2000، ص 88-89.

در مورد اصحاب فیل، ریشه های تاریخی مختلفی (غیر از حمله ابرهه به مکه) در چند دهه اخیر مطرح شده است. در کتابی که بخشی از آن نوشته شده است، نشان می‌دهم که می‌توان زمینه‌های برون متنی متفاوتی را برای اصحاب فیل در نظر گرفت (متفاوت از بافت خارج متنی معروف، یعنی حمله ابرهه به مکه).

[۸] به عنوان مثال به کتاب عقود و کتاب ارث در:

– مدیر شانه چی، کاظم، آیات الاحکام، تهران: انتشارات صمیت، چ 5، 1384، ص 187-222، 297-308.

[۹] برای مثال ببینید:

– الجلاد، احمد، «عربی پترا»، در پترا پاپیری پنجم، تصحیح A. Arjava، J. Frösnen، J. Kaimo، امان: مرکز تحقیقات شرقی آمریکا، 2018، ص 35-55.

– الجلاد، احمد، دانیال، رابرت، و الغول، عمر، «جایگاه‌ها و نمادهای عربی در 17»، در پترا پاپیری دوم، ویرایش شده توسط لودویگ کوئنن، معاریت کایمو، جورما کایمیو، و رابرت دانیل، عمان. : مرکز تحقیقات شرق آمریکا، 1392، صص 23-48.

– الغول، عمر، «یادداشتهای مقدماتی بر مصالح عربی فی پاپیروس پترا»، در توپوی، جلد 1/14، 1385. صص 139-169.

– الغول، عمر، «اسماء البناها فی پاپیروس یونانی شماره 10 از پترا»، در مجموعه مقالات سمینار برای مطالعات عربی، ج 2، ص 138. 29 (1999)، ص 67-71.

[۱۰] برای مثال ببینید:

– گیبسون، دان، جغرافیای قرآنی: بررسی و ارزیابی منابع جغرافیایی در قرآن با راهکارهای پیشنهادی برای مسائل و مسائل مختلف. Independent Scholars Press, Surrey, BC 2011.

[۱۱] برای مثال ببینید:

– النصارات، محمد، «پترا، مالیات ها و تجارت بازنگری شده در پرتو آرشیو کلیسای پترا»، فصلنامه کاوش فلسطین، 151:1، 2019، صص 50-68.

[۱۲] برای ارزیابی بیشتر از نظرات گیبسون، به بررسی مختصر مایکل لکر از کار او مراجعه کنید:

doi: 10.1093/jss/fgu020

و همچنین مقاله ای از دیوید کینگ با عنوان:

“مغالطه پترا – مساجد اولیه با کعبه مقدس در مکه روبرو هستند اما دن گیبسون نمی داند چگونه…”

یادداشت دیگری از همین نویسنده:

یک یافته بسیار مهم در مطالعات اسلامی; کتیبه سنگی حنظله بن ابی عامر