چرا قبله از «بیت المقدس» به «کعبه» تبدیل شد؟

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، به نقل از حوزه، حضرت آیت الله مکارم شیرازی در نوشته ای علت تغییر قبله از «بیت المقدس» به «کعبه» را پاسخ دادند که در ادامه می خوانید:

پاسخ کوتاه:

چند ماه پس از هجرت، یهودیان مسلمانان را به خاطر دعا به سوی بیت المقدس سرزنش کردند. پس از مدتی پیامبر(ص) در مسجد بنی سالم مشغول خواندن نماز ظهر بود که جبرئیل آمد و بازوی پیامبر(ص) را گرفت و به سمت کعبه چرخاند و دستور تغییر قبله صادر شد. یهودیان از این ماجرا ناراحت شدند و به دنبال بهانه افتادند. خداوند پاسخ قاطع داد که شرق و غرب جهان از آن خداست و هیچ مکانی بدون عنایت او عزت ذاتی ندارد.

پاسخ تفصیلی:

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) سیزده سال پس از هجرت در مکه و چند ماه پس از هجرت در مدینه به امر خداوند به سمت بیت المقدس نماز می خواند. اما بعد از آن قبله عوض شد و مسلمانان به نماز خواندن به سوی کعبه دستور دادند.

مفسران در مورد چند ماه عبادت مسلمانان به بیت المقدس در مدینه اختلاف دارند، از هفت ماه تا هفده ماه ذکر کرده اند، اما هر چه بود، در این مدت مورد سرزنش یهودیان قرار گرفتند. چون «بیت المقدس» در اصل قبله یهود بود، به مسلمانان گفتند: آنها استقلالی از خود ندارند و به سوی قبله ما نماز می خوانند و دلیل بر حق بودن ما همین است.

این گفتگوها برای پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و مسلمانان مایه تاسف بود، از طرفی مطیع فرمان خدا بودند و از طرف دیگر نتوانستند از طعن یهودیان دست بردارند. چرا پیغمبر صلی الله علیه وسلم شبانه می رفت. به آسمان نگاه می کرد، انگار منتظر وحی الهی بود. مدتی از این انتظار گذشت تا اینکه دستور تغییر قبله صادر شد و در حالی که پیامبر در مسجد «بنی سالم» به سمت بیت المقدس دو رکعت نماز ظهر می خواند، «جبرئیل» مأمور شد تا بازوی پیامبر را بگیرد. درود خدا بر او باد). او را بگیر و به سوی کعبه برگردان (1).

یهودیان از این واقعه به شدت ناراحت شدند و طبق روش قدیمی خود شروع به بهانه گیری و اعتراض کردند. می گفتند: ما بهتر از مسلمانیم; چون از نظر قبله استقلال ندارند و پیرو ما هستند ولی به محض اینکه دستور تغییر قبله از طرف خداوند صادر شد زبان به اعتراض گشودند که قرآن در آیه 142 سوره مبارکه می فرماید. بقره: (به زودى بعضى از مغزهاى مردم مى گويند چه چيز آنها (مسلمانان) را از قبله اى كه بر آن بودند روى گردانيد؟ «صیقل الصفحه ها از قوم ما هستند و بر قبله خود، کسانی که بالای سرشان هستند، نیستند».

چرا امروز از قبله پیامبران گذشته منحرف شدند؟ اگر قبله اول درست بود، این تغییر به چه معناست؟ و اگر دومی صحیح است چرا سیزده سال و چند ماه به سوی بیت المقدس نماز خواندی؟!

خداوند به پیامبرش دستور می دهد: (به آنان بگو مشرق و مغرب عالم از آن خداست، هر که را بخواهد به راه راست هدایت می کند). «بگو خدای مشرق و مغرب هر که را بخواهد به راه راست هدایت می کند». این دلیلی قاطع و روشن در برابر بهانه جویان بود که بیت المقدس و کعبه و همه جا از آن خداست، خدا اصلا خانه و مکان ندارد، مهم این است که هر جا خدا دستور می دهد که نماز بخوانند، تسلیم فرمان او باشید. او مقدس و شریف است و هیچ مکانی بدون حمایت او عزت ذاتی ندارد.

تغییر قبله در واقع مراحل مختلف آزمایش و تکامل است و هر یک مصداق هدایت الهی است، اوست که مردم را به صراط مستقیم هدایت می کند (2).

پی نوشت:

(1). «مجمع البیان» جلد اول، ص 223; «مستدرک الوسائل» جلد 3، صفحه 170 و 171، حدیث 3292 (چاپ آل البیت); «بحارالأنوار» جلد 19 صفحه 196 و جلد 81 صفحه 61 و 62; تفسیر «قمی» جلد 1 صفحه 62 و 63 (موسسه الکتاب).

(2). گردآوری از کتاب: تفسیر النشون، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، دارالکتب الاسلامیه، چاپ پنجاه و پنجم، ج 1، ص 138. 1، ص. 548.