این امامزاده به «درخت دنبه» معروف بود!

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، اگرچه نام امامزاده صالح (علیه السلام) تهرانی ها را به یاد بقعه ای در دل شمیران می اندازد، اما بقعه امامزاده صالح (ع) فرحزاد نیز زیارتگاهی شناخته شده و شناخته شده برای مردم غرب تهران است که در ایام خاص و مراسم مذهبی میزبان عاشقان اهل بیت علیهم السلام است. و گردشگرانی هستند که این محله را برای روزهای پایانی هفته انتخاب کرده اند.

به روایت همشهری، در شجره نامه نصب شده در آستانه این امامان، نسب امامزاده صالح علیه السلام و ابوطالب علیه السلام به امام زین العابدین علیه السلام می رسد و به گفته مصطفی لعلی از معتمدین محله فرحزاد مراجع تقلید مانند آیت الله مرعشی نیز بر صحت آن تأکید کرده اند. از این امامزاده ها: «روایات معتبری از عالم ایرانی و شیخ طبرسی و یاقوت است. حموی جغرافیدان و مورخ عرب قرن ششم بر اساس نسب این دو امامزاده ذکر انجام شده است.

چناری که با مردم مقدس بود

تاریخ بنای اولیه بقعه امامزاده صالح (ع) به سال 986 برمی گردد.گنبد این بقعه در سال 1318 توسط یکی از خیرین محله به نام ابوطالب دربان بازسازی شد. بقعه متبرکه امامزاده ابوطالب بن فضل بن زید بن علی بن الحسین (ع) در شمالی ترین نقطه محله فرحزاد است. قدمت بخشی از بنای این بقعه به دوره فتحعلی شاه و بخشی دیگر از بنا به دوره ناصرالدین شاه قاجار می رسد. چنار همیشه همسایه امامزاده تهران بوده است و درختی کهنسال در نزدیکی امامزاده ابوطالب وجود داشته که اکنون فقط از این درخت باقی مانده است. احمد فرحزادی یکی از معتمدین محله می گوید: این درخت بسیار مورد احترام اهالی بود، در بین اهالی قدیمی فرحزاد سنتی وجود دارد که بسیار معروف است که از تنه آن مایعی شبیه صمغ یا چربی می تراود. از این درخت که زائران برای پا درد یا کمردرد از آن استفاده می کردند، زیرا امامزاده صالح و ابوطالب در نزدیکی یکدیگر قرار داشتند امامزاده و رفتن به امامزاده دنبه.

با توجه به اینکه این دو امامزاده در مسیر امامزاده داوود (ع) و مسیر شمال کشور قرار داشتند، برای رفاه حال مسافران و زائران آب انباری در امامزاده ابوطالب ساخته شد، اما در آنجا اکنون اثری از آن نیست دفن اموات در آستانه این دو امامزاده غسالخانه ای در قسمت شرقی امامزاده صالح بوده و مردم فرحزاد اموات خود را در این منطقه دفن می کردند. بسیاری از اجداد مردم فرحزاد نیز در مسیر این دو امامزاده مدفون هستند، اما به گفته مصطفی لعلی بر بیشتر قبور باقی مانده از گذشته نام آن مرحوم نوشته نشده است.

لالی می گوید: اهالی ده سفلی اموات خود را در آستانه امامزاده صالح (ع) دفن می کردند و متوفی ده علیا به دلیل صعب العبور بودن امامزاده گاهی اموات خود را در میانه راه دفن می کردند. امامزاده ابوطالب (ع)». امامزاده ابوطالب علیه السلام راه سخت و پرپیچ وخیمی داشت. از مسیر امامزاده ابوطالب (علیه السلام) بالا می رفتند و هر جا که دیگر نمی توانستند او را دفن می کردند. به همین دلیل است که امروزه در نقاط مختلف خیابان ابوطالب (ع) که مسیر امامزاده ابوطالب (علیه السلام) است قبور زیادی وجود دارد.

قبرهایی با نشانه های مردانه و زنانه

در مسیر بین امامزاده صالح (علیه السلام) و امامزاده ابوطالب (علیه السلام) سنگ قبرهایی وجود دارد که نشانگر زن یا مرد بودن متوفی است. احمد فرحزادی درباره این تابلوها می گوید: در گذشته سنگ قبری به شکل امروزی وجود نداشت و مردم فرحزاد تابلوهایی مانند شانه، النگو، گردنبند و… را که بر روی سنگ حک می کردند، بالای سنگ قبرها می گذاشتند. از زنان و نشانه های دیگری برای شناسایی متوفیان مانند تسبیح، انگشتر و غیره بر روی قبور مردان گذاشته شد همچنین بر روی قبور حک شده است: «بسیاری از قبور قدیمی و نشانه‌های آنها ناپدید شده‌اند، اما همچنان می‌توان تعدادی قبر قدیمی را در مسیر این دو امامزاده پیدا کرد».

یکی دیگر از بزرگان فرحزاد به نام زین العابدین لعلی درباره آنچه از اجداد خود در مورد ده قبرستان فرحزاد شنیده می گوید: «بازماندگان آن مرحوم تکه سنگی را بالای سر و قطعه دیگر را زیر پایش می گذاشتند تا منطقه را مشخص کنند. قبر متوفی البته در مورد قبرهای مردانه است سر یکی زیر پا و دیگری در وسط قبر تا در نگاه اول مشخص شود که این قبر متعلق به زن است یا مرد.