چرا هنگام دعا دستان خود را به سوی آسمان بلند می کنیم؟

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، بالا بردن دست هنگام نماز یکی از اعمال رایج در بسیاری از ادیان و فرهنگ هاست که دلایل مختلفی برای آن ذکر شده است.

در روایت شفقنا نماز خالص ترین و گوهر عبادت است و هیچ چیز نزد خداوند متعال به اندازه نماز گرانبها نیست. همه ما مسلمانان نیاز به دعا و گفتگو با خدا و درخواست نیازهای مادی و معنوی داریم، بنابراین اغلب برای اجابت دعای خود دست به سوی آسمان بلند می کنیم، اما چرا هنگام دعا دستان خود را به سوی آسمان بلند می کنیم؟ در این قسمت از نمناک به این موضوع پرداخته ایم.

بالا بردن دست هنگام نماز از دیدگاه حضرت علی (ع)

از حضرت علی (علیه السلام) پرسیدند: چرا دستان خود را به سوی آسمان بلند کنیم در حالی که خدا همه جا هست؟

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: به سبب آیه و در آسمان، رزق من و وعده ما، چنان که روزی انسان از آسمان نازل شده است. (مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 90، ص 308)

نظر پیامبر در مورد دست بلند کردن و استجابت دعا

پیامبر خدا فرمود:

همانا پروردگارت مهربان و مهربان است. خجالت می کشد که بنده اش دستانش را به سوی او بلند می کند و او آنها را خالی برمی گرداند.

حدیثی از امام صادق در مورد بالا بردن دست در هنگام نماز

هشام بن حکم گوید: مردی نزد امام صادق (علیه السلام) آمد و از آیه الرحمن الرحیم بر عرش پرسید. امام (علیه السلام) ضمن توضیح فرمودند: خداوند به هیچ مکان و آفریده ای نیاز ندارد; بلکه کل خلقت به او نیاز دارد.

سوال کننده گفت:

(اگر چنین است، چرا هنگام نماز دستان خود را بلند می کنند؟!) با این حال، آیا فرقی می کند که دستان خود را به سوی آسمان بلند کنید یا به زمین فرود آورید؟
امام فرمود:

این مسئله در علم و احاطه و قدرت خداوند یکسان است (و فرقی نمی کند); اما خداوند متعال به بندگانش دستور داده است که دستان خود را به عرش به سوی آسمان بلند کنند; چون منبع رزق و روزی آنجاست، آنچه را که قرآن و اخبار رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) ثابت کرده است، آنجا که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است، تأیید می کنیم.

دستان خود را به سوی خداوند متعال بلند کنید و این سخنی است که تمام امت بر آن اتفاق نظر دارند (شیخ صدوق، محمد بن علی، التوحید، ص 248).

بیان امام حسین (ع) در مورد بالا بردن دست در نماز
امام حسین (ع) می فرماید: رسول خدا چون فقیری که غذا می خواهد، دستان خود را بالا می برد. (مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج 90، ص 294)

نظر آیت الله مکارم در پاسخ به سوال بالا بردن دست در نماز

آیت الله مکارم در پاسخ به این سوال که چرا هنگام نماز به آسمان دست می زنیم؟ آورده:

در روایات اسلامی، بندگان هنگام نماز باید دستان خود را به سوی آسمان بلند کنند; چون معدن «رزق» آنجاست و باید از محل آن رزق و روزی بخواهی.

چرا هنگام نماز به آسمان نگاه می کنیم؟ و دستانمان را به سوی آسمان بلند کنیم؟

از روایات می فهمیم که بلند کردن دست ها به سوی آسمان دلایل متعددی دارد:

تواضع در برابر پروردگار
طلب روزی از جایی که خداوند در قرآن فرموده است.
بالا بردن دست در هنگام نماز نوعی عبادت است.
بالا بردن دست در هنگام نماز یکی از آداب نماز است.

دست بلند کردن در نماز چه فایده ای ندارد؟

اگر نمازگزار بداند که خداوند نه تنها در آسمان نیست بلکه همه جا هست، دست به سوی آسمان بلند می کند. کسی که گمان کند خداوند در آسمان است و دست خود را به سوی او دراز می کند و به آسمان می نگرد، کار نادرستی می کند، چنان که امام صادق علیه السلام از پدران بزرگوارش روایت کرده است:

پیامبر صلی الله علیه و آله بر مردی راه می رفت و سر خود را به سوی آسمان بلند می کرد تا نماز بخواند و رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: پس نبینید. او و گفت: و چون پیامبر از مردی گذشت که در حال نماز دست خود را به سوی آسمان بلند کرد، رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: از دست تو کوتاهتر است; پس برات مهم نیست

رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله برای مردی اتفاق افتاد که در حال نماز چشمانش به آسمان دوخته شد. پیامبر خدا به او فرمود:

“چشمانت را ببند، هرگز او را نخواهی دید.”

و گفت:

گذر پیامبر بر مردی افتاد که در حال نماز دستان خود را به سوی آسمان بلند کرد.

پیامبر خدا فرمود:

«دست هایت را پایین بیاور، هرگز به او نخواهی رسید».

البته ممکن است این دو حدیث اشاره به ترک حالت اعتدال با نگاه به آسمان (رفع البصر) یا بالا بردن دست ها (رفع الدین) باشد.