روش های تبیین عفاف و حجاب برای امروزی ها

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، مسئله انسان و حجاب در ایران امروزی موضوعی پیچیده و چندوجهی است که ریشه در تاریخ، فرهنگ، مذهب، سیاست و تحولات اجتماعی دارد.

به نقل از تسنیم، حجاب به عنوان بخشی از هویت دینی و فرهنگی می تواند عاملی برای تقویت احساس تعلق به یک جامعه باشد. با این حال، بدون تبیین درست و عمیق فلسفه آن، ممکن است به جای تعلق، احساس بیگانگی ایجاد کند. نسل جدید در ایران به دنبال درک معنای حجاب است و این نسل نیازمند گفتگوهای عمیق تر و صمیمانه تری درباره فلسفه و حکمت حجاب است.

به عبارت دیگر، مسئله مرد و حجاب در ایران مدرن بیش از آنکه یک موضوع سیاسی باشد، یک موضوع فرهنگی و هویتی است. راه حل در گفتگوی عمیق، تجدید نظر در رویکردها و ارتقای سطح آگاهی و احترام متقابل در میان افراد جامعه نهفته است. حجاب اگر درست تبیین شود می تواند پلی برای درک متقابل شود.

در گفت و گو با زهرا تاجیک، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل فرهنگی، راهکاری برای تبیین موضوع حجاب در ایران در عصر جدید بررسی کرده ایم.

تفاوت در رویکرد انسان مسلمان و انسان مدرن در تحلیل مسئله حجاب

بحث حجاب و تبیین آن عمدتاً توسط افراد با اعتقادات دینی و اسلامی مطرح می شود. در اینجا می خواهیم بدانیم تفاوت نگاه مرد مسلمان با انسان مدرن چیست؟

انسان مسلمان درک خود از هستی و جایگاه خود را از منظر ایمان به خالق و اطاعت از دستورات خداوند شکل می دهد. او به طور طبیعی به دنیا و آخرت و رابطه با خدا اعتقاد دارد. این نوع نگاه باعث می شود که فرد مسلمان با نگاه تسلیم و پذیرش با دستورات دینی از جمله حجاب مواجه شود.

برعکس، انسان مدرن، به ویژه در جوامع غربی، بیشتر به خودکفایی و عقلانیت محوری معتقد است. در این دیدگاه انسان خود محور است و مفاهیم دینی و اخلاقی به طور نسبی ارزیابی می شود و اولویت های فردی بر دستورات دینی ترجیح داده می شود.

این تفاوت دیدگاه چه تأثیری بر پذیرش یا نپذیرفتن حجاب دارد؟

در نظر یک مسلمان، حجاب نه تنها یک حکم شرعی است، بلکه ارزشی است که بخشی از فرآیند عبادت و اطاعت از خداوند است. اما در نگاه انسان امروزی، حجاب به دلیل تفاوت های فرهنگی و فلسفی به سختی به عنوان یک دستور دینی برای پوشش پذیرفته شده است. انسان مدرن در تعیین قوانین اجتماعی و فردی بیشتر از آزادی فردی و اختیارات خود حمایت می کند، بنابراین هر دستور دینی که آزادی انتخاب او را محدود کند، مانند حجاب، دستور قهری محسوب می شود.

با این وجود، در یک دیدگاه کلی ما با ما با بحران های اجتماعی و معنوی انسان مدرن روبرو هستیم. سوال اینجاست که چرا بسیاری از نوجوانان ایرانی حجاب را قبول ندارند؟

این موضوع به دلایل متعددی برمی گردد که مهم ترین آن تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایران است. در جامعه مدرن، فردیت، آزادی و حق انتخاب به ارزش های اصلی تبدیل شده است و این ارزش ها با دستورات دینی مانند حجاب در تضاد است.

بسیاری از جوانان و نوجوانان ما، به ویژه آنهایی که در فضای مدرنیته بزرگ شده اند، به دنبال پاسخی سریع و ملموس برای پرسش های خود هستند. ممکن است در دنیا به خاطر اجر اخروی خود را ملزم به رعایت حجاب نکنند. بنابراین در ذهن این افراد حجاب بدون توجیه کافی تبدیل به یک امر می شود.

یکی از بحران های بزرگی که انسان مدرن در جوامع اسلامی با آن مواجه است، بحران معنویت و هویت است. انسان مدرن به دلیل دوری از مفاهیم دینی و دینی و تکیه بر عقلانیت و خودمختاری ابزاری، در جستجوی حقیقت و سعادت دچار بحران روانی و اخلاقی می شود. این بحران ها شامل اضطراب های وجودی، فقدان هدف معنوی در زندگی، از دست دادن ارتباطات اجتماعی معتبر و ناتوانی در یافتن معنا و جهت در زندگی است.

تفاوت در درک انسان شناسی و کیهان شناسی

تفاوت انسان مسلمان با انسان امروزی در درک وجود چیست؟

در کیهان شناسی اسلامی، انسان مسلمان جهان را یکپارچه و در جهتی هدفمند از سوی خالق می بیند. او خود را جزئی از نظام بزرگ الهی می داند که در پی رسیدن به هدف خلقت است; یعنی عبادت خدا. از سوی دیگر، انسان مدرن در جهان بینی خود بیشتر به نظام های مادی و طبیعی توجه دارد و نگاه دینی و قدسی به هستی را نادیده می گیرد. برای انسان مدرن، حقیقت و واقعیت امری نسبی و قابل دسترس برای تجربه گرایی فردی است.

دقت کنید که این تفاوت های جهان بینی چه تاثیری بر مسئله حجاب دارد. در جهان بینی اسلامی، حجاب به عنوان یکی از آموزه های دینی معنای عمیق تری دارد.

حجاب ابزاری برای حفظ عفاف، احترام به مقام انسان و رعایت حدود الهی است. اما در کیهان شناسی مدرن چنین تعبیری از حجاب وجود ندارد. در این فضا، حجاب به عنوان محدودیتی بر آزادی فردی و ابزاری برای تحمیل ارزش های دینی و اجتماعی تلقی می شود.

نقش فرهنگ و تربیت در پذیرش حجاب نیز موضوعی است که نباید از آن غافل شد. چگونه می توان حجاب را در جامعه اسلامی به طور موثر ترویج کرد؟

برای ترویج حجاب در جامعه اسلامی ابتدا باید مبانی فرهنگی و مردم شناختی آن به درستی منتقل شود. این به معنای آگاه ساختن نسل جوان به اهمیت عبادت و رابطه انسان با خداست. باید به نوجوانان و جوانان نشان داد که حجاب فقط یک دستور دینی نیست، بلکه به عنوان یک ارزش فرهنگی و انسانی بسیار مهم است که می تواند به سلامت روانی و اجتماعی آنان کمک کند. همچنین باید تاکید کرد که حجاب به هیچ وجه به معنای محدود کردن آزادی فردی نیست، بلکه فرصتی برای حفظ عزت نفس و کرامت انسانی است.

حجاب را نباید فقط در قالب یک حکم شرعی و واجب بدانیم. اگر می خواهیم حجاب به عنوان یک ارزش واقعی در جامعه اسلامی پذیرفته شود، باید آن را در چارچوب جهان شناسی و انسان شناسی اسلامی معرفی کنیم.

باید توضیح دهیم که حجاب نه تنها امری از جانب خداوند است، بلکه یک ضرورت برای حفظ هویت انسان و حفظ ارتباط متعادل با خالق و سایر انسانهاست.

ویژگی‌های انسان مدرن و بحران‌های هویتی او

انسان امروزی چه ویژگی هایی در پذیرش حجاب دارد؟

یکی از مهم ترین ویژگی های انسان مدرن، خود محوری و عقل گرایی است. انسان مدرن خود را مرکز توجه و تصمیم گیری می بیند و از این رو دلیلی نمی بیند که دستورات دینی را بی چون و چرا بپذیرد. یکی دیگر از ویژگی های انسان مدرن نسبیت گرایی است که به معنای پذیرش حقیقت به صورت فردی و مختص تجربه شخصی است. این ویژگی باعث می شود انسان امروزی هیچ حقیقت مطلقی را نپذیرد و دستورات دینی مانند حجاب را امری فرهنگی بداند نه دستوری الهی.

گاهی انسان امروزی معتقد است که باید به دنبال سعادت دنیا باشد و به فکر آخرت نباشد. در واقع انسان امروزی به دلیل فاصله گرفتن از مفاهیم دینی و معنوی به زندگی دنیوی و مسائل عینی روزمره اهمیت بیشتری می دهد. او به جای جستجوی سعادت ابدی در آخرت، به دنبال رضایت بیشتر از زندگی روزمره خود است. این نگاه آن را در برابر مفاهیمی مانند حجاب که بیشتر مربوط به آخرت و ثواب بعد از مرگ است، مقاوم می کند.

در کل طبق اعتقاد شما برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه چه باید کرد؟

برای حل مشکل حجاب در جامعه اسلامی باید مبانی جهان شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی اسلامی به درستی به جوانان منتقل شود. این امر نه تنها از طریق آموزش، بلکه از طریق برنامه های رسانه ای و فرهنگی امکان پذیر است.

اگر نوجوانان و جوانان بفهمند که حجاب نه تنها یک حکم فقهی بلکه یک ارزش انسانی و اجتماعی است و اگر حجاب را در ارتباط با اهدافی بالاتر از آنچه در جامعه دیده می‌شود بفهمند، پذیرش آن برایشان آسان‌تر است. در واقع باید تلاش کنیم که حجاب را نه تنها به عنوان یک واجب شرعی، بلکه یکی از راه های حفظ کرامت انسان، سلامت روانی و اخلاقی و همچنین تعامل صحیح با دیگران معرفی کنیم. در این فرآیند، مهم است که در کنار حفظ و ارتقای این ارزش، درک و آگاهی فردی از مفاهیم دینی و فرهنگی ارتقا یابد و زمینه گفتگو و تعامل پیرامون این موضوع در جامعه فراهم شود.

انتهای پیام