درباره اولین مکان عبادت مسلمانان در آناتولی بیشتر بدانید

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، وطن عاشقان با اصالت این دنیا. در این پاراگراف پا به شرقی ترین نقاط آناتولی گذاشته ایم و اولین مسجد شناخته شده این سرزمین را که قدمت آن به دوران سلجوقیان بازمی گردد، خواهیم دید. سلجوقیان روم که برگرفته از امپراتوری سلجوقیان بودند، سه قرن پس از حکومت اولیه خود بر آناتولی و شام حکومت کردند. فتح فلسطین و بیت المقدس و حکومت بر آن از سوابق حکومت آنهاست.

آلب ارسلان پادشاه بزرگ سلجوقی که در سال 1064 میلادی آنی را فتح کرد، اداره شهر را به منوچهر پسر امیر شداد ابوالاسور سپرد و منوچهر شهر را بازسازی کرد. اعتقاد بر این است که یکی از اولین بناهایی که منوچهر ساخت، مناره این مسجد بود و برج‌های پیروزی غزنویان بر اساس کتیبه‌ای به خط کوفی که در سال 1847 توسط ن.خانیکف شناسایی شده بود، به‌عنوان بنای تاریخی مستقل ساخته شد و اکنون ویران شده است. پژوهشگران قدمت این بنا را به دوره منوچهر در سال 1086 میلادی نسبت داده اند.

استان قارص در شرق ترکیه امروزی قرار دارد. این مسجد در میان خرابه های شهر آنی، تقریباً در وسط آن، در حاشیه شیب مشرف به جریان رودخانه آرپا که مرز ارمنستان و ترکیه را تشکیل می دهد، قرار دارد. به مسجد جامع شهر آنی نیز معروف است. این شهر در ۴۲ کیلومتری مرکز قارص فاصله دارد. جدای از ارزش های تاریخی، معماری و فرهنگی فراوان، اهمیت اصلی این مسجد که به زبان ترکی استانبولی «ابول منوچهر کامی» نامیده می شود، این است که به عنوان اولین مسجد ساخته شده در این سرزمین شناخته می شود. آناتولی دو کتیبه دیگر در نمای غربی یافت شد. با خواندن یکی از آنها توسط M. Brosset، W. Barthold و N. Khanikof مشخص شد که ابوسعید بهادرخان مالیات های غیرقانونی جمع آوری شده از مردم را محدود کرده است. از آنجایی که کتیبه دیگر مفقود است، ماهیت آن کاملاً مشخص نیست. با توجه به اینکه سلجوقیان بزرگ عموماً از مصالح آجری استفاده می کردند، سازندگان پس از ورود به سرزمین های آناتولی، این بنا را با سنگ های توف صاف قرمز و سیاهی که در منطقه با آن برخورد کردند، ساختند. قسمت شرقی بنا به دلیل شیب موجود برجسته است. محراب وسط سه شبستان به صورت عمود بر دیوار امتداد دارد. تمام نمای غربی مسجد و قسمت غربی نمای جنوبی تخریب شده است. در مجموع پنج پنجره بزرگ با طاق نماهای نیم دایره وجود دارد که چهار پنجره در نمای شرقی و یک پنجره در قسمت شرقی نمای شمالی قرار دارد. در بالای پنجره های نمای شرقی بازشوهای مستطیلی کوچکی قرار گرفته اند که نقش تهویه را ایفا می کنند. علاوه بر این، چهار پنجره مستطیل شکل دیگر در اندازه های مختلف به فضاهای طبقه زیرزمین در این نمای باز می شود. مناره ای در گوشه شمال غربی بنا وجود دارد. این مناره که بر پایه مربع است، هشت ضلع دارد و قسمتی از آن به بالکن اختصاص دارد. درِ قوسی شکل نیم دایره ای در جنوب به راهروی غربی مسجد باز می شود. با توجه به نحوه چسباندن مناره به مسجد و قرار گرفتن آن در گوشه مسجد، گمان می رود که قبل از مسجد ساخته شده و ضلع شمالی به همین دلیل مایل است. ورودی مسجد در شمال نمای غربی قرار داشت، اما آستانه آن تا امروز باقی مانده است. محراب به واحدهایی با اندازه‌های مختلف تقسیم می‌شود که توسط ستون‌های استوانه‌ای با پایه‌های بلند و سرستون‌ها و طاق‌های نیم‌دایره‌ای که آن‌ها را به هم متصل می‌کنند، تقسیم می‌شود. واحدهای موجود با طاق های ستاره ای به اشکال مختلف پوشیده شده و با تزئینات هندسی ایجاد شده با سنگ های قرمز و سیاه آینه کاری شده است. در شبستان مرکزی آن در بالای طاق دوم از ضلع شمالی روزنه ای نورانی وجود دارد. محراب واقع در جنوب شبستان میانی به کلی تخریب شده است. بنابراین در مورد خواص آن چیزی نمی توان گفت. در قسمت شرقی مسجد، چهار اتاق پوشیده از طاق گهواره ای شکل بر روی قسمتی که به طور ویژه ساخته شده است قرار داده شده است تا از سر خوردن طبقه فوقانی جلوگیری کرده و محل قرارگیری بنا را تسطیح کند. فضاهایی که از دهانه نورگیر از پله ها پایین می آیند به صورت ایوان هستند. این مسجد از سال 2020 به طور کامل بازسازی شده و در مرحله آماده سازی برای اقامه نماز می باشد. علاوه بر مسجد معروف ابول منوچهر در آنی استان قارص ترکیه امروزی، مساجد دیاربکر، سرت و بیتلیس نیز از بناهای برجسته سلجوقیان بزرگ در نواحی شرقی آناتولی است.