داستان بحران ناجی ایران چیست؟

به گفته خبرگزاری اخبار آنلاینپزشک محمود آریفی غوچانی با نوشتن یادداشت در جمرانتأکید کرد که “حتی در شرایط انتقادی ، روایت ملی امکان پذیر است ؛ نه از پایین ، نه از بالا.

****

در دنیایی که روایات از طریق رسانه ها ، قدرت و اقتصاد بازتولید می شوند ، مسئله “روایت ملی” یک نگرانی فکری نیست بلکه یک ضرورت اجتماعی ، تاریخی و اخلاقی است. آیا می توان روایتی ملی را در جامعه ای با بحران اقتصادی ، سرمایه اجتماعی پایین و ساختارهای سرمایه داری تشکیل داد؟ این یادداشت در تلاش است تا با یک دیدگاه تحلیلی و تطبیقی ​​به این سؤال پاسخ دهد.

ملت: تصویر یا تجربه؟

در این کتاب جوامع تصور شده ، بندیکت اندرسن ملت را “جامعه مفهومی” می داند که از طریق زبان چاپی ، رسانه و سرمایه داری شکل می گیرد. در این دیدگاه ، روایت ملی محصول مدرنیته است. نه ابدی ، اما ساخته شده است. اما این مفهوم ، اگر از تجربه زندگی مردم ناشی نشود ، به ابزاری تبلیغاتی تبدیل می شود.

در مقابل ، روایت ملی در دیدگاه انسانی و اجتماعی نتیجه گفتگو ، همگرایی و بازسازی است. تحمیل از بالا نیست ، بلکه جوش از پایین است. این همان رویکردی است که در “روایت ملی” تأکید شده است: ملت به عنوان مجموعه ای از تجربیات زندگی است ، نه فقط یک خروجی رسانه ای.

روایت ملی در سرمایه داری: امکان یا درگیری؟

سرمایه داری می تواند پایه و اساس شکل گیری یک روایت ملی باشد ، اگر رسانه ها آزاد باشند ، عدالت اقتصادی رعایت می شود و مشارکت عمومی معنی دار است. اما در رفاقت سرمایه داری یا نئولیبرالیسم ، روایت ملی به شدت آسیب دیده است. تقسیم طبقاتی عمیق تر می شود ، منابع ملی به نفع اقلیت مصادره می شوند ، اعتماد عمومی به وجود می آید و ملت به مجموعه ای از افراد منزوی تبدیل می شود. در چنین شرایطی ، روایت ملی نه تنها دشوار است ، بلکه به بازسازی رادیکال نیز نیاز دارد. از ساختار اقتصادی گرفته تا زبان رسانه ها.

تجربه ایران در دفاع مقدس: روایت ملی در بحران

در طول دوره دفاع مقدس هشت ساله ، ایران با یکی از دشوارترین بحران های اقتصادی در تاریخ خود روبرو شد: کاهش شدید درآمدهای نفت ، تخریب زیرساخت ها ، تحریم های بین المللی و جنگ روانی. اما در قلب این بحران ، فراتر از سیاست های اقتصادی بود: روایت ملی مقاومت ، مقاومت و همبستگی.

با وجود کاستی ها ، مردم در صف های طولانی ، کوپن های محدود و شرایط دشوار احساس تعلق و مسئولیت جمعی داشتند. رسانه ها ، هنر دفاع مقدس ، ادبیات جنگ و حتی طراحی شهری همگی در خدمت بازنمایی این روایت بودند. روایت ملی نه تنها وسیله ای برای مشروعیت سیاسی بود ، بلکه یک منبع معنادار برای رنج و عبور از بحران بود.

فارشاد مومنی این دوره را “استثنایی” می داند که سیاست های تولید داخلی ، سهمیه عادلانه و مشارکت عمومی از قلب این روایت ملی تشکیل شده است.

تجربه آفریقای جنوبی: روایت ملی در قلب تقسیم و اختلالات

پس از آپارتاید ، آفریقای جنوبی با سرمایه اجتماعی شکننده ، فقر ، فساد و بی اعتمادی روبرو شد. اما با راه اندازی “کمیسیون حقیقت و آشتی” و گفتگوی ملی ، توانست بر اساس درد مفاصل ، آشتی و مشارکت عمومی روایت جدیدی از ملت بسازد. حتی امروز ، علیرغم بحران های اقتصادی ، دولت به درخواست جامعه مدنی گفتگوی ملی جدیدی را برای یافتن راه حل هایی برای مشکلاتی از قبیل بیکاری ، فقر و کمبود آب با مشارکت احزاب ، نهادهای مدنی و مردم آغاز کرده است.

این تجربه نشان می دهد که حتی در شرایط انتقادی ، روایت ملی امکان پذیر است. از پایین تهیه شده است ، نه از بالا. روایت ملی در عصر بحران یک شعار سیاسی نیست بلکه یک پروژه اجتماعی است. در جامعه ای با سرمایه اجتماعی پایین ، روایت ملی نه تنها امکان پذیر است ، بلکه لازم است. اما نه با ابزارهای تبلیغاتی ، بلکه با صداقت ، مشارکت و بازتاب تجربیات زندگی. در ایران امروز ، بازسازی روایت ملی می تواند بستری برای بازسازی اعتماد ، تقویت انسجام اجتماعی و عبور از شکاف های تاریخی باشد. این مسیر به جای تکرار روایت های سطحی و رسمی ، نیاز به یک گفتگوی واقعی ، ضرب و انسانی دارد.

در این زمینه ، راه حل عملی در نسخه های پیش نویس نیست ، بلکه در ترکیب چندین اصل اساسی است: ایجاد گفتگوی ملی بین دولت ، نخبگان ، جامعه مدنی و نسل های جوان. بازسازی یک منبع عادلانه و مبارزه با اجاره و فساد برای بازگرداندن اعتماد عمومی. تقویت رسانه های مستقل و جمع برای منعکس کردن زندگی مردم. سرمایه گذاری در هنر ، ادبیات و حافظه تاریخی به عنوان زمینه فرهنگی روایت ملی. و در نهایت توانمندسازی نهادهای مدنی و داوطلبانه که سرمایه اجتماعی را بازآفرینی می کنند. فقط در ارتباط این عناصر است که روایت ملی می تواند فراتر از سطح شعار باشد و به یک تجربه زنده ، الهام بخش و پایدار تبدیل شود.