زمانی که استاد زرگر اشتباهات خود را در حدود دو قرن سکوت پذیرفت

این روزها به نام ایران گرایی تحلیل های تاریخی نادرستی از تاریخ اسلام منتشر می شود. برخی از این خطاها مستند هستند کتاب دو قرن سکوت استاد دکتر عبدالحسین زرین کوباست
استاد برجسته تاریخ معاصر ما اگرچه پس از انتشار کتاب «دو قرن سکوت» به اشتباهات تحلیلی خود در خصوص تاریخ قرون نخستین اسلام پی برد و کتاب دیگری به نام «کارنامه اسلام» نوشت. اما این کتاب همیشه مورد غفلت قرار گرفته است.

پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغانبه مناسبت بیست و چهارم شهریور ماه سالروز درگذشت دکتر عبدالحسین زرین کوب، نویسنده و مورخ برجسته معاصر ایران، نگاهی به روند پژوهش استاد و نگارش کتاب «کارنامه» انداخت. اسلام».

استاد دکتر عبدالحسین زرین کوب، نویسنده و مورخ معاصر، بیشتر با کتاب «دو قرن سکوت» شناخته می شود. کتابی درباره تاریخ ایران در دو قرن اول پس از تسلط اعراب مسلمان بر ایران که برای اولین بار در سال 1330 خورشیدی منتشر شد.
زرین کوب این کتاب را در جوانی نوشت و پس از انتشار چاپ اول به اشتباهات تحلیلی و پژوهشی خود پی برد. از این رو به مدت 5 سال اجازه تجدید چاپ نداد تا اینکه در اردیبهشت 1336 متن مبسوط و اصلاح شده اثر او توسط انتشارات امیر کبیر منتشر شد.

نظرات دکتر زرین کوب در مورد «دو قرن سکوت» چه تاریخی تغییر کرد؟

استاد زرین کب پس از تجدید چاپ کتاب به حلقه پژوهشی خود اضافه می کند. وی در سال های 1330 تا 1348 تحقیقات گسترده ای در مورد تاریخ آغاز اسلام انجام داد و حاصل این تحقیق را در کتابی به نام «کارنامه اسلام» منتشر کرد.

کتاب «کارنام اسلام» تحولی است در نگاه زرین کوب به اشتباهات تحلیلی کتاب «دو قرن سکوت». او در این سالها از نظرات گذشته خود فاصله می گیرد و دستاوردهای دو قرن اول اسلامی را تبیین می کند.

تبیین دستاوردهای تمدن اسلامی در قرون اول هجری قمری از دیدگاه دکتر زرین گاب

استاد زرین کوب در این کتاب به دستاوردهای تمدن اسلامی در قرون اول هجری می بالد و می افزاید: فتح اسلام البته با جنگ حاصل شد، اما گسترش اسلام در بین مردم کشورهای فتح شده صورت نگرفت. به زور جنگ…”

نویسنده در مقدمه کتاب خود می گوید:
“شیوه بیانی که در این کتاب به کار برده ام ممکن است در نگاه اول در نظر برخی از خوانندگان تا حدی حماسی به نظر برسد. اما این تصور درست نیست. نویسنده فقط می خواهد به فرهنگ گذشته اسلام با همان نگاه نگاه کند. مسلمانان گذشته به آن نگاه کرده اند.
شیوه بیان عاری از هیجان و عاری از همدردی که محققان اروپایی در این زمینه دارند هرگز اجازه قضاوت صحیح در ارزیابی آنچه مسلمانان به فرهنگ جهان داده اند را نخواهد داد.
کدام مورخ می تواند بدون همدلی واقعی با موضوع تحقیق خود ارتباط و درک پیدا کند؟
بی شک جهان اسلام چنان سهم و تأثیر واقعی در تمدن و فرهنگ امروز جهان – که شاید بیشتر بورژوایی است تا غربی – داشته است که برای شمردن آن نیازی به حماسه نویسی ندارد.

مخالفت شدید شجاع الدین شفا با کتاب تاریخ اسلام

شجاع الدین شفا از جمله چهره هایی بود که پس از انتشار کتاب «کارنامه اسلام» به شدت از زرین کب انتقاد کرد. او با بیان تغییر موضع عبدالحسین زرین کوب در کتاب کارنامه اسلام نسبت به کتاب قبلی خود «دو قرن سکوت» -درباره نقش اسلام و مسلمانان در ایران- او را به «دو رویی»، «عمد» و «عمد» متهم می کند. “غیر واقع گرایی”. .

پاسخ عضو سابق شورای مرکزی نهضت آزادی به شجاع الدین شفا

فرهاد بهبهانی، یکی از اعضای سابق شورای مرکزی نهضت آزادی، این انتقاد «شفابخش» از نگارش کتاب کار اسلام توسط زارین کوب را منصفانه ندانست. او در صفحه 147 در کتابی با عنوان «پنج نقد تولدی دیگر» می نویسد:
«حالا اگر مرحوم زرین کوب بعد از نوشتن دو قرن سکوت به اشتباه خود پی برد و در کتاب بعدی خود به نام «کارنامه اسلام» خبر بی اساس تخریب کتابخانه های ایران توسط اعراب را تصحیح کرد، باید خجالت بکشید، دلیل این امر چیست؟ انکار جز اینکه خود آن مرحوم واقعا متوجه اشتباهی در کارش شده است؟
آیا کسی گفتار خود را به سمتی تغییر داده است که ما دوست نداریم به «دو رویی»، «عمدی» و «غیرواقع‌گرایی» (کلماتی که شجاع الدین شفا در مورد زارین کب به کار برد)؟ وجدان طبیعی انسان به کسانی که اشتباهات خود را می پذیرند احترام می گذارد.

فهرست مطالب کتاب کارنامه اسلام

فهرست مطالب کتاب اسلام عبارتند از:
نگاهی اجمالی از آغاز تا کنون، مدارا، مادر تمدن بشری اسلامی، جایگاه رفیع دانش در اسلام، فرهنگ و تمدن انسانی و جهانی اسلام، تمدن اسلامی، خاستگاه فرهنگ بزرگ انسانی، معجزه فرهنگ اسلامی ، کتب و کتابخانه ها، مدارس و دانشگاه ها، نهضت علم مسلمانان، نهضت علمی مسلمانان، پزشکی و بیمارستان ها، داروسازی و علوم طبیعی، نجوم و ریاضیات، فیزیک و شیمی و فنون صنعتی، جغرافیا و گردشگری، تاریخ نویسی، ملل و گیاهان، عقاید. و ادیان، فلسفه و حکمت، روش تربیتی، اوضاع اسلامی، سیاسی، اجتماعی و اداری، هنرهای زیبا، عرفان اسلامی، ادبیات اسلامی، اسلام: فرهنگ جامع، اسلام و فرهنگ غرب.