پدر سید محمد خاتمی بر اساس اسناد «بسیار محرمانه» ساواک

به نقل از خبرگزاری اخبار آنلاین به نقل از پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت الله سید روح الله خاتمی از علما و شخصیت های برجسته انقلاب اسلامی ایران بود. وی در شهر اردکان یزد به دنیا آمد و در دوران تحصیل به نجف و قم رفت و از محضر اساتیدی چون آیت الله سید حسین طباطبایی بروجردی و امام خمینی (ره) بهره برد. در دهه های قبل از انقلاب اسلامی، آیت الله خاتمی با توجه به وضعیت اجتماعی و سیاسی ایران به تدریج وارد جریانات سیاسی و مبارزات علیه رژیم پهلوی شد. وی از یاران نهضت امام خمینی (ره) بود و نقش برجسته ای در ترویج معارف و اهداف انقلاب اسلامی در بین مردم داشت. به این ترتیب ایشان به عنوان یکی از نمایندگان اصلی امام خمینی (ره) در استان یزد فعالیت های چشمگیری انجام دادند و توانستند مردم را به مقاومت در برابر رژیم شاهنشاهی تشویق کنند.

[…] پس از پیروزی انقلاب، آیت الله خاتمی به عنوان نماینده امام خمینی (ره) در استان یزد منصوب شد. […] آیت الله خاتمی یکی از اعضای شورای خبرگان رهبری بود. این مجلس مسئولیت مهم انتخاب و نظارت بر رهبری جمهوری اسلامی را بر عهده دارد. آیت الله خاتمی به عنوان نماینده مردم یزد در این مجلس نقش موثری داشت و در تصمیم گیری های جمهوری اسلامی ایران حضور داشت.

در ادامه اسنادی از زندگی سیاسی و اجتماعی آیت الله روح الله خاتمی مورد بررسی قرار می گیرد:

محبوبیت و نفوذ اجتماعی

در این سند آمده است که آیت الله روح الله خاتمی به همراه آیت الله شیخ محمد صدوقی از روحانیون مؤثر و تأثیرگذار یزد و اردکان بوده اند به طوری که یکی از نمایندگان مجلس به نام منوچهر یزدی احساس می کند با کناره گیری از حزب رستاخیز، دیگر نمی تواند در مجلس درزاوده حضور داشته باشد و برای کسب محبوبیت اجتماعی خود را به این دو چهره می بندد.

بخشی از متن سند:

«در تاریخ 24/5/37 ضمن تماس تلفنی با شیخ محمد صدوقی اظهار داشت که من صبح با آقای خاتمی در اردکان تماس گرفتم و قول دادیم در منزل حضرتعالی صحبت کنیم، حالا می خواستم ببینم ایشان و شیخ محمد صدوقی آمده اند یا خیر. یزدی افزود که دوباره تماس خواهد گرفت.

نظریه یکشنبه: همانطور که قبلاً نیز اشاره شد، ایشان از روحانیون مخالف دولت یزد و شیخ روح الله خاتمی از روحانیون مخالف دولت اردکان است که سوابق وی در سال 312 نیز موجود است و چون منوچهر یزدی اخیراً از رستاخیز کناره گیری کرده است. مهمانی فکر می کند در اردکان شکست خورده است. ممکن است برای جلب نظر مردم از دو روحانی مذکور کمک خواسته باشد.

اسناد مبارزه

آیت الله روح الله خاتمی از روحانیون مبارز و انقلابی بود که به واسطه مبارزات و فعالیت های خود بارها در نقل از های ساواک مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه دو سند از مبارزات وی که به نقش وی در تظاهرات خیابانی و مردمی و سپس تلاش ساواک برای کنترل وی توسط نزدیکانش اختصاص دارد، بررسی خواهد شد.

بخشی از متن سند:

«1- صبح و عصر 37/5/12 پس از پایان مجلس، به اصطلاح قربانیان حوادث اخیر شهر اردکان یزد، حدود دو هزار نفر در خیابان های شهر تظاهرات کردند و شعار دادند. “ما خونمان ریختیم یا مرگ یا خمینی راه می رود” که این تظاهرات بدون درگیری و خسارت پایان یافت.

2- در تاریخ 14/5/13 و 37/14 عده ای (حدود دو تا سه هزار نفر) از اهالی اردکان، یزد و میبد در جلسه ای که برای آسیب دیدگان حوادث اخیر مسجد دوززده امام برگزار شد شرکت کردند. میبد و پس از خاتمه جلسه ساعت 14:00 بیرون مسجد مردم در خیابان های میبد تجمع کردند و شعارهای ضد ملی دادند و عده ای نیز سنگ پرتاب کردند |…| شیشه های بانک های صادرات، تهران و ملی را شکستند که با دخالت ماموران ژاندارمری متفرق شد. همچنین در این تظاهرات شیخ محمد صدوقی، شیخ محمد ابراهیم شکروی (اعرافی)، شیخ فاضل ده آبادی، شیخ بنی پور، شیخ طالب مهرجردی و روح الله خاتمی شرکت داشتند.

در این سند که با موضوع «خنثی سازی اقدامات روحانیون تندرو» پخش شده است، به اقدامات پیشگیرانه و کنترلی ساواک علیه روحانیون ذی نفوذ اشاره شده است. در این سند روح الله خاتمی پس از بررسی اقدامات پیرامون شیخ محمد قدوسی مطرح شده است. بخشی از متن سند:

«ب: سید روح الله خاتمی روحانی، ساکن شهرستان اردکان

در مورد روحانی فوق الذکر برای ارتباط با وی از طریق یکی از دوستان نزدیک و مورد اعتماد و توجیه و راهنمایی وی در جهت مصالح کشور اقداماتی صورت گرفته است که نتیجه اقدامات معمول خواهد بود. متعاقباً با نصیحت شیخ محمد صدوقی مذکور در مجلس به اطلاع مجلس رسانده شد. مراسم ترحیم یک کشته در حادثه اردستان [سند مخدوش] دعوت به آرامش که به شماره ۲۶۶/۳۹۸۵/ح ۳۷/ن/۳۷ احضار شده است.

آیت الله خاتمی بر اثر سکته قلبی در یزد و در منزل خود درگذشت. وی سال ها به عنوان نماینده امام خمینی (ره) در استان یزد فعالیت می کرد و مردم یزد با ایشان ارتباط بسیار نزدیک داشتند. پس از رحلت آیت الله خاتمی، حضرت امام خمینی (ره) پیامی صادر کردند که در آن از مقام علمی و اخلاقی ایشان تقدیر و تجلیل شد. امام خمینی (ره) در بخشی از این پیام، ایشان را «یکی از روحانیون پاک و خادم» معرفی کردند و از ایشان به عنوان فردی که تمام عمر در خدمت اسلام و انقلاب بود یاد کردند. همچنین حضرت امام از فقدان ایشان به عنوان ضایعه ای بزرگ برای حوزه های علمیه و مردم یزد یاد کردند.

259