گروه اندیشه: به نقل از خبرگزاری اخبار آنلاینتحریم‌ها در سال ۲۰۱۸ فضای ایران را به سمت اعتراض ناشی از فقر سوق داد. به گفته کارشناسان، اکثر معترضان بین 18 تا 20 سال سن داشتند. سیاست نامه در تحلیل شورش ۲۰۱۸ در مقاله ای با عنوان «توسعه فقر به جای توسعه متوازن» به تحلیل اعتراضات پرداخته است. این مقاله که در شماره 13 زمستان 1397 منتشر شده است، هنوز برای ایران امروز حرف و تجربه دارد و می تواند سیاستمداران و روشنفکران را با واقعیت های امروز ایران و تهدیدهای ناشی از فقر آشنا کند. خلاصه ای از این مقاله در زیر آمده است:
***
اعتراضات آبان ماه دارای دو مولفه قابل توجه و موشکافانه بود، نکته اول این بود که اکثریت این اعتراضات در مناطق حاشیه ای شهری مانند شهر قدس در تهران، شهر صدرا در استان فارس و حاشیه شهر کرمانشاه و شهرهایی مانند ماهشهر صورت گرفت و دومی این اعتراضات در مناطق حاشیه ای شهری مانند شهر قدس در تهران، شهر صدرا در استان فارس و حاشیه شهر کرمانشاه و شهرهایی مانند ماهشهر صورت گرفت. نقطه طیف حاضر بود. در صحنه تظاهرات اکثراً جوانان با میانگین سنی 20-18 سال حضور داشتند. این اعتراضات که در گذشته از اعتراضات دانشجویان مشهد، زنجان، قزوین و همچنین اسلامشهر در دهه هفتاد و در اوج اجرای سیاست های توسعه در دولت سازندگی به چشم می خورد، بار دیگر زنگ خطر را به صدا درآورد. بازیگران دولتی
مرکز پژوهش‌های مجلس در نقل ازی تفصیلی در سال 1396 در خصوص خط فقر به بررسی ابعاد و شرایط آن پرداخته و عمیق‌تر شدن خط فقر و پیامدهای اجتماعی و سیاسی آن را آشکار کرده است. قابل ذکر است که خط فقر در تابستان 1396 نسبت به بهار 1396 رشد چشمگیری داشته است. به عنوان مثال در شهر تهران خط فقر در تابستان 11 درصد نسبت به بهار و در برخی دیگر از خوشه ها بیش از 13 درصد رشد داشته است. این در حالی است که در این بازه زمانی معمولا درآمد خانوار در بهترین حالت ثابت است و یا حتی ممکن است به دلیل از دست دادن شغل کاهش یابد.
سال‌هاست که دولت‌های مختلف در ایران تلاش کرده‌اند تصویری مدرن و پر زرق و برق از تهران بسازند که در آن رونق و زندگی مدرن شهر پررنگ باشد. حتی شهرداران مختلف هم به دنبال ساختن پایتختی زیبا و سفید بدون کوچکترین نشانه ای از رنگ سیاه فقر و فقر بوده اند. روی این تصویر سفید، نقطه سیاه پررنگی به نام فقر و حاشیه نشینی وجود دارد که همه آن زرق و برق را به حاشیه می برد. بزرگترین جامعه فقرای ایران در تهران تشکیل شده است. بیش از 15 درصد از مردم فقیر ایران با زندگی سخت در پایتخت دست و پنجه نرم می کنند. جمعیتی بالغ بر 2 میلیون نفر که غذای کافی برای خوردن ندارند. جمعیت فقرای استان تهران از کل جمعیت 20 استان کشور بیشتر است.
توزیع درآمد در پایتخت چندان عادلانه نیست، جمعیت زیادی در مناطق مرفه تهران در رفاه مطلق به سر می برند و جمعیت زیادی در شهرهای اقماری و حاشیه شهرها با فقر شدید و گرسنگی برای ادامه حیات دست و پنجه نرم می کنند. در چنین شرایطی، ویترین تهران بیش از آنکه تصویری گیرا به مخاطب داخلی و خارجی بدهد، نمایشگاه فاصله طبقاتی، بی عدالتی، تبعیض و شکست چندین دهه برنامه ریزی نامتوازن توسعه است. جمعیت فقرای مناطق شهری استان تهران در سال 1394 بیش از یک میلیون و 925 هزار نفر برآورد شده است. در این میان سهم شهر تهران حدود 1.380 هزار نفر فقیر است که نزدیک به 16 درصد جمعیت شهر را تشکیل می دهند.
خط فقر در استان تهران از هر جای دیگری در ایران بالاتر است، مرکز پژوهش های مجلس خط فقر استان را در دو حوزه مجزا یعنی شهر تهران و مناطق شهری استان به جز شهر تهران محاسبه کرده است. خط فقر در شهر تهران در سال ۱۳۹۴ برای یک نفر حدود ۷۷۰ هزار تومان و برای خانواده چهار نفره ۲ میلیون و ۷۶ هزار تومان است. اگر این اعداد را با احتساب نرخ تورم آبان ماه 1396 به روز کنیم، خط فقر در پاییز امسال برای یک نفر بیش از یک میلیون و 156 هزار تومان و برای یک خانواده چهار نفره بیش از سه میلیون و 122 هزار تومان برآورد می شود. این عدد در مقیاس دستمزد بسیار بالاست، به طوری که اگر نرخ دستمزد کارگران را در سال 2017 مبنای کار قرار دهیم، نتیجه تکان دهنده خواهد بود. برای اینکه یک خانواده چهار نفره بالاتر از خط فقر مطلق باشد، حداقل سه کارگر تمام وقت با حداقل دستمزد لازم است تا اطمینان حاصل شود که غذای کافی برای همه وجود دارد.
متن کامل این مقاله را می توانید در شماره سیزدهم سیاست مطالعه کنید.
216216
منبع: www.khabaronline.ir
