داستان اهدای تخمک و رحم اجاره ای و مشکلات قانونی ارث

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، حجت الاسلام والمسلمین مهدی گرامی پور، عضو هیأت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه قم در نشست «بررسی اخلاقی، فقهی و حقوقی اهدای تخمک، اهدای جنین و رحم جایگزین» که برگزار شد. امروز ۱۸ آبان ماه زیر نظر جهاد دانشگاهی واحد قم در دانشگاه این استان. وی در خصوص مسائل فقهی اهدای جنین بیان کرد:

ایکنا نوشت: یکی از بندهای قانون اهدای جنین، ناشناس بودن اهداکننده و اهداکننده است و این موضوع مصلحتی است ضمن اینکه نباید حقوق طرفین تضییع شود و کودک از دیدن والدین واقعی خود محروم نشود.

بررسی آثار فقهی اهدای جنین در نظرسنجی

نسب، ارث، نکاح، نفقه و حضانت از آثار فقهی اهدای جنین است. در استفتائی از حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) آمده است: آیا تلقیح نطفه مرد غریبه به زن مردی که بچه دار نمی شود با گذاشتن نطفه در بدن او جایز است؟ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌الحلالی) در پاسخ به این فتوا فرموده‌اند که فی نفسه اشکالی ندارد، اما باید از حرام آن پرهیز کرد و فرزند به صاحب نفس دلبستگی پیدا کرد.

اگر زن متاهل به علت یائسگی یا دلایل دیگر تخمک گذاری نکند، آیا انتقال تخمک از زن دوم شوهر به رحم او پس از تلقیح با اسپرم شوهر جایز است؟ و آیا در این صورت بین دائمی یا موقت بودن او یا زن دوم تفاوتی وجود دارد؟

در ادامه دادخواست آمده است: کدام یک از آن دو زن، مادر طفل خواهد بود؟ صاحب تخمک یا صاحب رحم؟ پاسخ این است که آیا این عمل در صورت نیاز به تخمک زن دیگر به دلیل ضعف تخمک زن صاحب رحم نیز جایز است تا جایی که اگر نطفه شوهر با آن لقاح پیدا کند، خوف دارد. که فرزند معیوب به دنیا بیاید. در پاسخ آمده است: اصل عمل مذکور در شرع مانعی ندارد و در این حکم فرقی بین دایم یا منقطع و یا دائم و منقطع بودن ازدواج آنها نیست.

در ادامه آمده است: طفل به صاحب نطفه و تخمک متصل است و وصل کردن او به صاحب رحم مشکل است. پس در مورد او به ترتیب شجره نامه باید احتیاط کرد. ج: این فی نفسه جایز است.

در نظرسنجی از آیت الله مکارم شیرازی آمده است: آیا هنگام ترکیب یا تزریق اسپرم با تخمک زن و غریبه (اشاره به اهدای تخمک و اهدای جنین) نیازی به خواندن آداب رازداری است؟ و غریبه جایز نیست مگر اینکه اول صیغه نکاح خوانده شود و بعد بگیرند و ترکیب کنند.

با توجه به سؤال مطرح شده می توان گفت که آرای فقها با یکدیگر متفاوت است. اکثر فقها در تعیین وضعیت پدری فرزند، صاحب نطفه را پدر می دانند و در مورد مادر نیز اختلاف است که آیا مادر صاحب تخمک است یا رحم یا هر دو. رهبر معظم انقلاب صاحب تخمک را مادر می دانند.

تخمک ماده منشا کودک است. بنابراین، تنها صاحب تخمک، مادر است و رحم نمی تواند ریشه کودک باشد، زیرا رحم تنها نقش محافظت و تغذیه تخمک بارور شده را ایفا می کند.

عده ای به نظریه دوم مادر رحم پایبند هستند، طرفداران نظریه به آیه دوم سوره مجادله اشاره می کنند و نظریه دوم مادر نیز موافق است که در آن حکم مادر رضا و صادق است. مادر بزرگ می شود که باعث مشکلات ارثی و غیره می شود.

وراثت طبیعتاً به نسب بستگی دارد، اگر پدر و مادر را صاحب اسپرم و تخمک بدانند طبیعتاً فرزند از آنها ارث می برد، اما اگر به دو مادر تکیه کنیم بحث ارث به یک چالش جدی تبدیل می شود.

کسانی که فرزند حاصل از اهدای جنین را به صاحبان اسپرم و تخمک نسبت می‌دهند، معمولاً تمام احکام مربوط به نسب را مربوط به آن می‌دانند، اما با این حال یا به حریم خصوصی معتقدند یا در رابطه او با صاحب رحم محتاط هستند. .

اگر صاحب نطفه را پدر بدانیم باید به طریق اولی نفقه بدهد. زیرا اگر به گفته برخی از فقها این موضوع را شرعی ندانیم به هر حال صاحب نطفه باید نفقه بدهد.

لازم به ذکر است در پایان این جلسه سوالاتی در خصوص مسائل حقوقی اهدای تخمک و جنین از سوی حاضران مطرح و به آنها پاسخ داده شد.