راه های درمان و مقابله با عوامل حواس پرتی در نماز

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان، انسان قدرتی دارد که مدام از ذهن و تخیل خود استفاده می کند. این نیرو در هنگام نماز، زمانی که باید توجه خود را به نماز معطوف کنیم، باعث می شود که ذهن و تخیل خود را در موردی غیر از نماز به کار گیریم.

ویکی فقه نوشت: حواس پرتی در نماز علل مختلفی دارد و برای درمان آن راه هایی وجود دارد:

فسق خیال

یکی از عوامل اصلی و محوری حواس پرتی، فرار و هرزگی، قدرت تخیل است.

یکی از ویژگی های قوه تخیل، پرواز و تحرک آن است، زیرا اگر تفکر نباشد، هزاران خاطره و مشکل (در عرض چند لحظه، بدون ارتباط) به ذهن انسان می رسد.

اما برای به دست آوردن حضور قلب در نماز باید تخیل را در امور پسندیده کنترل کرد و از پرواز به چیزهای مختلف به خوبی نگه داشت تا قلب کاملاً معطوف به خدا باشد.

خارج از نماز، در حفظ قوه تخیل و تمرکز آن باید تمرین کرد، به گونه ای که در ابتدا تمرکز فکر و خیال خود را روی چیزهای خاصی تمرین کنیم و مدام مواظب باشیم که خیال به جای دیگری نرود.

که اگر این تمرکز ادامه پیدا کند، می توانیم به آرامی افکار و تخیل خود را ضبط و ذخیره کنیم تا به هر کجا که می خواهیم حرکت کنیم.

یکی از روش های کنترل قوه خیال در نماز «تصمیم به مخالفت» است; یعنی تصمیم بگیرد که فکرش را معطوف نماز یا معنای نماز کند. (1)

دنیا پرستی

یکی از موانع اصلی و مهم حضور قلب، دنیاپرستی و اسارت و اغواگری در برابر آن است.

برخی معتقدند اسلام حب و علاقه به دنیا را مطلقاً مذموم می داند و به همین دلیل علاقه به خانواده، مال، غذا و … را مردود می دانند.

آنچه اسلام بدان معتقد است، ترک عبادت دنیا و ندانستن کمال واقعی مطلوب و محبوب آن است.

حواس خارجی

یکی از عوامل حواس پرتی توجه به امور بیرونی است. اگر در هنگام نماز، گوش انسان چیزی بشنود یا چشمش چیزی ببیند، حواس و ذهن نمازگزار بر آن صدا یا تصویر متمرکز می شود و خدا و توجه به او را فراموش می کند. .

یکی از راه های رایج بستن چشم ها در هنگام نماز است تا تمرکز بیشتری پیدا کند.

این البته برای کسانی است که بدون چشم بستن در نماز و نگاه کردن به محل سجده نمی توانند به تمرکز لازم دست یابند.

برای اینکه هیچ چیز او را جذب نکند، نمازگزار باید مکان آرامی را انتخاب کند زیرا در آنجا مزاحمت کمتری وجود دارد.

وسواس خواندن

توجه زیاد و وسواس زیاد در خواندن باعث می شود که نمازگزار به ظاهر نماز از باطن و حقیقت توجه کند و به جای توجه به معنای نماز و جلب حضور قلب، مشغول باشد. با کلمات و نحوه تلفظ آنها

این اشتباه است که برخی می خواهند با حفظ تلاوت ها تمرکز کامل پیدا کنند.

فرق دعای امیرالمومنین(ع) با دعای ما در حضور دل به خداست، نه در مد «و لا الضلین» و کاملتر خواندن آن حضرت.

گناه

همان گونه که نماز بازدارنده گناه است، فحشا و رذایل نیز مانع حضور قلب در نماز می شود.

فاسق، توفیق مطالعه حضور قلب در نماز را ندارد، زیرا گناه در نماز اثر منفی می گذارد.

پس جانشینان این قوم پاک و خداپرست، قومی شدند که نماز را از دست داده و از شهوات پیروی کردند و پس از آن گمراه شدند. (2)

این حقیقت را بفهمیم که «نماز با توجه مخالف با گناه است» و با خود تکرار کنیم که دلی پر از گناه در خانه حق تعالی قرار نمی گیرد.

چشم نواز

خداوند متعال مردان و زنان را از چرا منع کرده است در جایی که فرمود:

به مردان بگو چشمان خود را پایین بیاورند و به زنان مؤمن بگو چشمان خود را پایین بیاورند. (3)

کسى که معتاد به نگاه است، فکر و خیال و دلش مشغول دیده مى شود و روحش آشفته و عقلش آشفته مى شود و در هنگام عبادت خیالش نیز آشفته مى شود.

مجلس و محیط فاسد

مجلس گناه و محیط فاسد خانواده، جامعه و… فضای معنوی انسان را مخدوش می کند و فضای معنوی فاسد، زمینه لازم برای رشد معنویت را از بین می برد.

معنویت تا آنجا ضعیف می شود که تحت تأثیر شورای گناه و محیط فاسد قرار می گیرد.

مزخرف

یکی از موانع حضور قلب، بیهوده گفتن خارج از نماز است.

امام صادق (ع) می فرماید:

غیر از یاد خدا زیاد حرف نزنید، کسانی که بدون یاد خدا زیاد حرف می زنند، دلشان سخت و قساوت می شود، ولی خودشان نمی دانند. (4)

پاورقی ها و منابع:

1- امام خمینی، روح الله، اداب الصلوة، ص 138. 44

2- مریم/ سوره 19 آیه 59.

3- نور / سوره 24، آیات 30-31.

4- مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 1، ص 138. 68، ص. 300.