در 22 آبان 1381 سند چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی در دولت محمد خاتمی تصویب شد و دو سال بعد در دولت محمود احمدی نژاد وارد فاز اجرایی شد. بر اساس این سند، قرار بود ایران تا سال 1404 به اولین جایگاه اقتصادی، علمی و فناوری منطقه با هویت اسلامی و انقلابی دست یابد، اما پس از گذشت بیش از بیست سال از ترسیم این افق، نه تنها اعلام شده است. اهداف محقق نشد، اما با اتحاد عربستان و ترکیه در منطقه ایران به جایگاه های بسیار پایین تری نسبت به ظرفیت های بزرگ خود بسنده کرده اند. اما چرا این سند به شدت شکست خورد؟
خروج کشور از مدار توسعه: با وجود اینکه تمامی شاخص های اقتصادی کشور تا پایان دهه هشتاد رو به رشد بود، اما با اجرای ممنوعیت خرید و فروش نفت از سوی بانک مرکزی، وارد دوره گمشده اقتصاد خود یعنی دهه 90 شد. نظام سیاسی اگرچه در همان ابتدا نشان داد که با تن دادن به انتخاب حسن روحانی حاضر به خروج از بن بست تحریم ها است، اما با عدم پایبندی به الزامات سیاسی-اقتصادی لغو تحریم ها و خروج ترامپ از تحریم ها. از برجام، کابوسی به نام دهه 90 برای اقتصاد ایران ایجاد شد.
خطرات توسعه برای دولت: طبقه متوسط موتور توسعه در دنیای امروز است. طبقه ای که به تعبیر اینگلهارت از ارزش های بقا به ارزش های ابراز وجود و مطالبات جدید گذر کرده است. اگرچه این طبقه تا سال 1387 رشد صعودی داشت، اما پس از انتخابات سال جاری بود که ایران در سایه تحریم ها و احساس خطر دولت شاهد افول این نیروی اجتماعی توسعه گرا بود.
عدم رعایت الزامات توسعه: توسعه در دنیای امروز امری تصادفی نیست، بلکه عمیقاً مبتنی بر قوانینی مانند رفتار حساب شده سیاسی، روابط سازنده با جهان، احترام به نظم اقتصادی و افزایش تولید ثروت ملی است. اما آنچه تاکنون از جمهوری اسلامی دیده ایم، عدم وفاداری آشکار به این الزامات است. همان نظام سیاسی که به جای قاعده گرایی، به آرمان گرایی به جای واقع گرایی، حضور نظامی به جای حضور اقتصادی و اندیشه های ایدئولوژیک به جای داده های علمی تکیه دارد، سعی می کند ظرفیت های خود را نادیده گرفته و حاکمیت نظم نوین را در دنیای امروز مطالبه کند.
غلبه روایات بر حقایق: جمهوری اسلامی در طول عمر خود بیشتر بر کنش ها تا ساختارها و بیشتر بر روایت ها تا واقعیت ها تاکید داشته است. همان اراده گرایی که در نگارش سند چشم انداز بیشتر مشهود است. این که با تکیه بر مجموعه ای از آرزوها و بدون ترسیم سازوکار تحول در سیاست داخلی و خارجی مطابق با روندهای پرشتاب جهانی، ادعای کسب مقام اول منطقه در همه زمینه ها بیش از همه ناشی از آن است. دانش اندک از ظرفیت های حاکمیتی در ایران امروز. . این امر باعث افزایش ناکارآمدی در دهه های اخیر شده است.
منبع: کانال نویسنده
216216
منبع: www.khabaronline.ir
