نام مستعار به چه معناست؟ چرا کنیه پیامبر اسلام، ابوالقاسم است؟

به نقل از پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان پاسخ های استاد شیخ حسین انصاریان به سوالات جوانان را می خوانید:

در فرهنگ عربی به نام هایی که با پیشوند اب (در مردان) و ام (در زنان) همراه است، کنیه می گویند. سنت نامگذاری افراد به صورت کنیه در میان قبایل عرب، نوعی تکریم فرد است. مانند ابوالقاسم، ابوالحسن، ام سلمه، ام کلثوم و…

در شرع نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است، غزالی در این باره می نویسد: «پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم یاران خود را از روی احترام به طعنه دعوت می کرد تا دلشان را به دست آورد و کسانی که طعنه نداشتند طعنه ای برای آنها انتخاب کردند و بعد به آن می گویند که از آن زمان به بعد آن شخص را به همین نام صدا می زدند، حتی آنهایی که فرزندی نداشتند، او الف را انتخاب می کرد کنیه برای آنها پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حتی برای بچه ها انتخاب می کرد و مثلاً ابا فلانی می خواند تا دل بچه ها را هم به دست آورد.

از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است: «اگر مرد حاضر باشد انجام می دهد و اگر غیبت کند انجام می دهد». اگر کسی را در حضور او نام بردید او را مسخره کنید و اگر غایب بود نام او را بگویید.

همچنین از رسول خدا (ص) نقل شده است: «السنه و البر عن یوکانی الرجل به نام پسرش»؛ «السنه و البر ان یوکنی الرجل»؛ «السنه و البر ان یوکنی الرجل». یکی از سنت های حسنه این است که شخص نام مستعار خود را پس از پسرش انتخاب می کند.

بنابر این، کنیه پیامبر اسلام (ص) برای ابوالقاسم، با توجه به تعریفی که از کنیه داده شده، به این دلیل است که قاسم نام یکی از فرزندان پسرش بوده و به همین دلیل به ابوالقاسم ملقب شده است. مانند کنیه اباعبدالله به امام حسین علیه السلام به اعتبار فرزند شیرخوارش عبدالله رازی (علی اصغر)

البته لازم به ذکر است که در مواردی که مردم طاقت شنیدن طعنه های آنان را در مورد مردم نداشتند، برای تحقیر آنها برای آنها طعنه های شبهه می زدند و آنها را به این نام صدا می زدند که به این نام معروف شدند; مثل ابوجهل که قبل از اسلام کنیه اش ابوحکم بود، وقتی با اسلام و پیامبر (ص) مخالفت کرد، دیگر واقعاً چنین کنیه ای برایش مناسب نبود. از این رو کنیه ابوجهل را برای او برگزیدند.