آیا روش اجرای حجاب بر عهده انسان است یا شرع باید دخالت کند؟

نقل از کردن پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغانآیت الله محمد سروش محلاتی به مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه در دیدار با جمعی از اعضای انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها گفت: در این مجالس ابتدا باید تکلیف خود را مشخص کنیم. آیا هدف ما تفکر است یا سیاست؟ یعنی می خواهیم یک مشکل فکری و اساسی را تحلیل، بررسی و حل کنیم یا مشکل سیاسی را حل کنیم؟ البته تعارضی بین این دو وجود ندارد و ممکن است این تفکر در امر سیاسی نتیجه داشته باشد. من فکر می کنم آنچه در قبال ما دانش آموزان است اولین چیز است. یعنی تفکر و تبیین اصول و مبانی.

جامعه مدرسین نوشت: این استاد حوزه علمیه قم افزود: من فکر می کنم در بین همه گروه ها، احزاب و تشکل ها، آنچه بر عهده جامعه مدرسین دانشگاه های اسلامی است، حرف اول را می زند. اما سیاست در همه احزاب و گروه ها وجود دارد و مختص شما نیست. اما چیزی که این طبقه را از هم جدا می کند این است که تفکر عمیق را می توان در اینجا انجام داد، اما لزوماً مشخص نیست که می توان آن را در جای دیگری انجام داد.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال در مورد قانون حجابی که مطرح می شود، احزاب، گروه ها و شخصیت ها می توانند موضع گیری کنند، اما آنچه از شما انتظار می رود صرفاً موضع گیری نیست. شما یک استاد جامعه شناسی دارید که باید این موضوع را از منظر جامعه شناسی تحلیل کند و یک استاد روانشناسی دارید که باید این موضوع را از نظر روانشناسی تحلیل کند. و سایر حوزه ها هم همینطور.

آیت الله سروش محلاتی بیان کرد: نکته دوم این است که دین و دینداری در سه حوزه «امور دینی»، «امور اخلاقی» و «مسائل فقهی» تعریف می شود. در زمان ما بیشترین چالش ها مربوط به حوزه سوم است. درست است که در مسائل دینی و اخلاقی سؤالاتی وجود دارد، اما با توجه به اینکه اسلام احکام اقتصادی، سیاسی، حکومتی، آموزشی و همه چیز را در بر می گیرد، فعلاً اکثر این موارد در حوزه خود با مشکل مواجه هستند. زندگی اجتماعی و شخصی و بیشتر سوالات مربوط به این موضوع است.

وی افزود: بحث حاکمیت و حاکمیت نیز به همین قسمت سوم مربوط می شود. دو رویکرد وجود دارد؛ یک رویکرد این است که این قسمت از دین دیگر قابل احیا نیست و باید دینداری فلسفی، عرفانی و اخلاقی داشته باشیم و در آن قسمت از منابع دینی استفاده کنیم و عصر و زمان جزء سوم تمام شده است. تعدادی از روشنفکران دینی به اینجا رسیده اند که فقه بیماری صعب العلاج دارد. اما رویکرد دوم این است که ظرفیت هایی در فقه وجود دارد که می توان از آنها برای رفع این مشکلات استفاده کرد.

این استاد حوزه علمیه قم گفت: ما بر رای دوم اصرار داریم و بحث فقط مسئله حکومت نیست، دین در ابعاد مختلف زندگی وارد می شود. برخی از بزرگان ما در نیم قرن اخیر این راه را طی کرده اند و هر کدام همت کرده اند. آقایان مطهری، بهشتی، سید محمد باقرصدر و امام موسی صدر سعی کرده اند بین احکام و زندگی امروزی هماهنگی ایجاد کنند و در عین حال فقه هم حضور داشته باشد.

وی افزود: نکته بعدی این است که ما به عنوان مسلمان نمی توانیم شریعت را از اسلام جدا کنیم. در دینی مثل مسیحیت ممکن است انسان مسیحی باشد و بگوید ما شریعت نداریم و نمی خواهیم. ولى اگر کسى بگوید روایات صحیح کم است و در تاریخ و روایات شک کند، مسلمانان بر یک متن که قرآن کریم است اتفاق نظر دارند. اگر این قرآن را بپذیریم و آن را مبنا قرار دهیم، بخش عظیمی از آن احکام شرعی است. بنابراین، چه از نظر دینی درونی یا بیرونی، با اعتقاد یا بدون اعتقاد، نمی توان شریعت را از این دین حذف کرد.

آیت الله سروش محلاتی یادآور شد: گاهی ممکن است بین این احکام که دلیل معتبر و کافی دارد با جان انسان نوعی ناسازگاری وجود داشته باشد، چه باید کرد؟ در اینجا معتقدیم ظرفیت هایی در این دین وجود دارد که بر اساس آن می توان این ناهماهنگی ها را کاهش داد و مشکلات را حل کرد. ظرفیت اول این است که در این دین احکام را خداوند بیان کرده است، ولی نحوه اجرا را به ما سپرده است و شرع دخالتی نداشته است.