چگونه با شخصیت های ملی و مذهبی در صنعت لوازم التحریر قهرمان بسازیم؟

پایگاه اندیشه و فرهنگ مبلغان: در بحث هویت سازی در دانش آموزان، بومی نویسی می تواند وسیله مناسبی برای انتقال مفاهیم دینی و ملی باشد. امروزه دنیا از صنعت نوشت افزار برای افسانه سازی در میان کودکان و نوجوانان بهره فراوان می برد.
به راستی گرایش ها و مولفه های هویتی و اسطوره ای ایرانی-اسلامی این دانشجویان چگونه شکل می گیرد؟ این موضوع را با حجت الاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی از اعضای هیئت علمی پژوهشکده حوزه و دانشگاه تحلیل کرده ایم.

گفتگوی مجله خیمه با دکتر مسعود آذربایجانی را می خوانید:

در حوزه آموزش نرم افزار نوشتن چه تاثیری بر روان دانش آموز دارد و تولید درونی و بیرونی آن در آموزش چه پیامدهایی دارد؟

در بحث آموزش یکی از مقوله هایی که داریم تاثیر عوامل محیطی بر آموزش است. یعنی عوامل مختلفی در تربیت مؤثر است مانند وراثت، یعنی والدین که اولین محیط آموزشی هستند و عوامل فیزیکی محیطی که در کنار یادگیرنده یا مربی وجود دارد، مجموعه این عوامل باعث می شود محیط آموزشی، برخی از که از عوامل پنهان آموزش نیز هستند. می بینیم مثلا امروزه بخشی از نفوذ رسانه ها در قالب پیام های پنهان است که می تواند موثر باشد. طبق قاعده ای که در مباحث تعلیم و تربیت داریم، نوشتن نرم افزارها و ابزارهایی که دانش آموزان استفاده می کنند، با توجه به اینکه با آنها ارتباط مستمر و تمرین مستمر دارند، نوعی شرطی سازی صورت می گیرد.
تصاویری که وجود دارد و نوع تصویرسازی و نمادهایی که در مجموعه این نرم افزار نوشتاری القا می شود، همگی می توانند جنبه شرطی سازی داشته باشند که در کنار آموزش یا یادگیری، اینها را نیز در ذهنشان می گذارد. اگر این تصاویر و نمادها مطلوب و متناسب با محیط و فرهنگ ما باشد، می تواند در رشد و پیشرفت تحصیلی آنها تأثیر مثبت داشته باشد. اما اگر از نمادهای مغایر با فرهنگ بومی و اسلامی ما استفاده شود، این شرطی شدن مستمر می تواند بر ذهن دانش آموزان و معلمان تأثیر منفی بگذارد. با توجه به اینکه یکی از عوامل مهم تربیتی عوامل محیطی است.

یکی از موضوعاتی که در بیانات رهبر انقلاب مطرح می شود، بحث رشد شخصیت و نیاز آن در بحث لوازم التحریر است. در این زمینه اگر بتوان شخصیتی را خلق کرد چقدر زمان می برد تا واقعا شکل بگیرد و جا بیفتد؟
یکی از مواردی که فضای آموزشی را تشکیل می دهد، الگوها یا الگوهایی است که در آموزش وجود دارد که از آن به عنوان شخصیت پردازی یاد می کنیم.
معمولاً دانش روانشناسی و علوم تربیتی به قهرمانان و کسانی که به عنوان گروه مرجع محسوب می شوند و می توانند ذهن و ضمیر افراد را به خود جلب کنند اهمیت ویژه ای می دهد و اینها هستند که می توانند بر عناصر ساختار روانی محیط تأثیر بگذارند.
شخصیت پردازی نیز می تواند جنبه مثبت داشته باشد و بومی و متناسب با فرهنگ و ارزش های فرهنگی خودمان باشد، مانند پیشوایان دینی یا علمایی که در توسعه کشور و توسعه فرهنگ کشور موثر بوده اند. یا مثلا شخصیت پردازی با چهره های عاشورایی. مجموعه اینها شخصیت پردازی هایی است که تاثیر مثبت دارد.
از سوی دیگر، این می تواند شخصیت هایی باشد که تأثیر منفی داشته باشند; به همین دلیل شخصیت پردازی یا هویت هایی که تحت عنوان شخصیت های مرجع شکل می گیرد، جلوه تربیتی خاصی دارد. اما مشخص است که این شخصیت پردازی تدریجی است و یکباره اتفاق نمی افتد و باید چند ویژگی داشته باشد تا توجه مربیان را به خود جلب کند. مثلا برجستگی دارند و حتی از نظر ظاهری برایشان جذابیت هایی دارند. این برجستگی ها در مراحل بعدی با توجه به جنبه های درونی و فضایل اخلاقی از قبیل ایثار، فداکاری و خدماتی که ارائه می دهند، جلب توجه می کنند. از طرفی باید زمینه جلب توجه و ایجاد انگیزه را در آنها ایجاد کنیم تا ارزش‌هایی که بر اساس آن‌ها به سراغ مدل‌ها، شخصیت‌ها و شخصیت‌ها می‌روند، ارزش‌های مناسبی باشند و بر یکدیگر تأثیر متقابل داشته باشند.

در بحث هویت‌سازی در دانش‌آموزان، نرم‌افزار بومی‌نویسی چقدر می‌تواند در جهت‌گیری دانشجویان و مؤلفه‌های هویت ایرانی-اسلامی و اسطوره‌سازی تأثیر بگذارد؟
شکل‌گیری هویت دانش‌آموزان به واسطه عوامل مختلفی شکل می‌گیرد که پیرامون آن‌ها وجود دارد و برای آنها ارزش و ارزش قائل می‌شود. نوشتن نرم افزارها یا عوامل و ابزارهایی که بومی هستند و در کشور ما تولید می شوند، از خودروی ملی گرفته تا معماری هایی که داریم و کوچکترین چیزهایی که در اختیار دانشجویان قرار می گیرد، مانند نرم افزارهای نوشتن؛ در این صورت، اگر قدردانی صورت گیرد، می تواند جنبه هویت بخشی برای دانش آموزان داشته باشد.

بنابراین دو چیز باید در اینجا اتفاق بیفتد. یکی استفاده از مواد با کیفیت خوب است. مثلاً در مورد خودرو باید آنقدر کیفیت آن خوب باشد که ایرانی ها در رقابت بین ایرانی و خارجی حاضر شوند در کنار ایرانی ها بیایند و ثانیاً وقتی ایرانی ها باکیفیت و با ارزش هستند، ما باید به روش های مختلف روی هویت ایرانی کار کنید.
وقتی کسانی که در کنکور رتبه های بالایی کسب می کنند، تمایل خود را به مهاجرت از کشور نشان می دهند، نشان می دهد که ما زمینه هویت سازی را برای آنها فراهم نکرده ایم و باید به آنها نشان دهیم که چقدر محیط، فرهنگ، کشور و وطن آنها ارزشمند است. چقدر برایشان ارزشمند است جهت گیری های مختلف می تواند منجر به شکل گیری هویت آنها شود، اما ما در مدارس و رسانه ها روی این موضوع خوب کار نکردیم و البته وقتی خوب کار نکردیم، دانش آموزان مقایسه می کنند، هرچند با معیارهایی که ممکن است برای ما قابل قبول نباشد، او این انتخاب و ترجیح را برای خود انجام می دهد.

در دنیا چقدر از صنعت فرهنگی نرم افزار نوشتن برای ساختن افکار و عقاید جوانان استفاده می شود؟
در روانشناسی یکی از قوانینی که بیش از 80-90 سال است، بحث شرطی شدن است. شرطی سازی کلاسیک و شرطی سازی عامل و بازیگر از جمله قواعدی است که در علوم مختلف از جمله علوم تربیتی، رسانه ای و تبلیغات تجاری استفاده می شود و از این قاعده در نرم افزارهای نوشتن استفاده می شود.
اگر بررسی کنید می بینید که از ابزارهای مختلفی در تبلیغات خود به طرق مختلف استفاده می کنند و فرهنگ خود را به صورت الکترونیکی یا صرفاً در بیلبوردهایی که در سطح شهر هستند تبلیغ می کنند. در مسائل اقتصادی یا حتی توسعه فرهنگی، تا موضوعاتی که در فیلم ها وجود دارد. چه در قالب تبلیغات تلویزیونی و چه در رسانه های دیگر مانند لوازم التحریر و یا حتی در موارد کوچک آنها، تبلیغاتی وجود دارد که در کشورهای مختلف امری رایج است. البته جهت گیری های آنها بر اساس نظام فرهنگی خودشان است و ما نیز باید این موضوع را با توجه به معیارهای فرهنگی خود در نظر بگیریم و با توجه به آنها جهت گیری مناسبی اتخاذ کنیم.

چگونه می توان دانش آموزان را به استفاده از نرم افزارهای نوشتاری داخلی به جای خارجی تشویق کرد؟ این موضوع طی چه فرآیندی می تواند رخ دهد و چه تدابیری می توان برای استفاده از کالای داخلی به جای کالای خارجی اتخاذ کرد؟

سه شرط دارد و باید در سه مرحله کار کنیم تا این موضوع عملاً اتفاق بیفتد و ادامه پیدا کند. اولین چیز این است که روی کیفیت کار کنید. یعنی کالاهای داخلی از جمله لوازم التحریر کیفیت مناسبی داشته باشد. مثلا مددرنگی می خواهند استفاده کنند نسبت به نوع خارجی آن باید کیفیت خوبی داشته باشد. ما نمی گوییم که از آنها بهتر است، اما حداقل با آنها برابر است. پس اولین نکته عنصر کیفیت و استانداردهای لازم است.
عامل دوم در دسترس بودن و ارزان بودن است که معمولاً عامل دوم را داریم. یعنی قیمت این محصولات ارزانتر است و در دسترس هستند. عامل سوم این است که باید در این زمینه فرهنگ سازی کنیم. یعنی کسانی که در گروه های مرجع مورد قبول دانش آموزان مثل معلمان، ورزشکاران، هنرمندان و قهرمانان هستند، می بینند که این گروه مرجع از کالاهای داخلی استفاده می کند که عامل شرطی سازی و فرهنگ سازی می شود که با دیدن آن ها گسترش پیدا می کند. به دانش آموزان و معلمان. از آنها اطاعت می کنند.